آموزش برق صنعتی, مقالات برق, ویدیو های آموزش برق

آموزش نصب کنترل فاز روی یک یا چند کنتاکتور + تنظیمات و خطا‌ها

کنترل فاز

کنترل فاز چیست؟ نحوه نصب و تنظیمات کنترل فاز چگونه است؟ به طور کلی کنترل فاز چه کاربردی دارد؟
این ها سوالاتی هستند که بسیاری از کاربران سایت کالنجی از من محمود غفاری پرسیده اند و قرار است در این آموزش برق صنعتی به کنترل فاز بپردازیم.
و خواهیم دانست که کنترل فاز چیست و دقیقا چه کاربرد هایی دارد و چگونه نصب می شود و در مدار های برق صنعتی از آن استفاده می شود.

کنترل فاز چیست ؟

کنترل فاز از مهم‌ترین قطعات در طراحی مدار فرمان تجهیزات صنعتی است. اگر کارشناس برق صنعتی باشید، قطعاً می‌دانید که انبوه سیستم‌ها و تجهیزات سه فاز خصوصاً موتورهای الکتریکی نیاز به حضور هر سه فاز هم‌زمان دارند. عدم وجود یکی از فازها باعث عملکرد ناقص تجهیزات شده که به جریان کشی شدید و سوختن آنها می‌انجامد. دستگاه کنترل فاز برای ایجاد شرایط امن در راه‌اندازی تجهیزات برق سه فاز است.

در یک ساختار صنعتی ممکن است با چندین وسیله سه فاز به شکل هم‌زمان کار کنید. مثلاً سیستمی برای کار کردن دو یا چند الکتروموتور سه فاز دارید. اما قرار نیست تا برای هر تجهیز سه فاز یک کنترل فاز تعبیه کنید. بلکه باید از یک قطعه کنترل فاز برای امنیت تمامی تجهیزات استفاده کنید. در سیم بندی کنترل فاز نیز به ‌دنبال آموزش این نکته هستیم.

عملکرد کنترل فاز متفاوت از تجهیزات مانند بیمتال، کلید حرارتی و یا کنترل بار است. تجهیزات مانند بیمتال، کلید حرارتی و یا کنترل بار برای پایش مقدار جریان مصرفی تجهیزات طراحی شده‌اند. لذا باید به شکل انفرادی وضعیت تجهیزات الکتریکی را بررسی نمایند. اما کنترل فاز برای پایش خط سه فاز در سیستم طراحی ‌شده است. در این حالت حضور آن فراتر از نیاز یک تجهیز منفرد برای تمام شبکه است.

وظایف کنترل فاز

در صورت بروز هر یک از موارد زیر کنترل فاز مدار فرمان را قطع می کند:

  1. ولتاژ بالا تر از حد مجاز باشد
  2. ولتاژ پایین تر از حد مجاز باشد
  3. قطع یکی از فاز ها
  4. جابجایی فاز ها
  5. عدم تقارن فاز ها

آشنایی با علایم و چراغ های روی کنترل فاز

کنترل فاز چیست

در کنترل فاز شیوا امواج حدود ولتاز غیر مجاز بالا 440 ولت و حدود ولتاژ غیر مجاز پایین 300 ولت است و اگر ولتاژ از این حدود بگذرد پس از 3 ثانیه مدار قطع می شود و چراغ F روشن خواهد شد

همچنین در صورت جابجا شدن دو فاز از سه فاز فرمان قطع صادر شده و چراغ P روشن  می شود

نحوه نصب کنترل فاز

کنترل فاز چیست

دستگاه کنترل فاز چگونه طراحی‌ شده است؟

برق سه فاز با سطح ولتاژ 380 الی 400 ولت استاندارد در واحدهای صنعتی است. تجهیزات ۳ فاز می‌توانند با ابعاد یکسان به نسبت از تجهیزات تک‌فاز قدرت و کارایی بالاتری داشته باشند. در عین ‌حال کار کردن با تجهیزات سه فاز ساده‌تر از تجهیزات تک‌فاز است. اما چالش جدی تأمین همگی خطوط ۳ فاز در شبکه‌های صنعتی است.

خط برق ۳ فاز را با علامت‌های اختصاری R – S – T معرفی می‌کنند. اختلاف ولتاژ هر کدام از این فازها نسبت ‌به یکدیگر ۳۸۰ ولت و نسبت ‌به نول 230 ولت است. بارهای صنعتی با طراحی ۳ فاز نیاز به حضور کامل هر ۳ فاز R – S – T دارند. نبود و یا کاهش ولتاژ هر کدام از فازها باعث عدم تعادل در مصرف‌کنندگان سه فاز می‌شود. گاهی برق یکی از فازها سطح ولتاژ کمی دارد و یا به دلیل قطع شدن سیم، یکی از فازها را از دست داده‌ایم. در این ‌صورت پدیده‌ی خطرناک دو فاز در سیستم رخ خواهد داد.

تجهیز کنترل فاز برای اصلاح فاز خراب شده نیست؛ بلکه برای قطع کردن کل سیستم تا اصلاح مجدد فاز از دست ‌رفته است. تجهیز کنترل فاز همواره در حال پایش سطح ولتاژ خطوط R – S – T است تا در صورت فقدان هر کدام از فازها کل شبکه‌ی بعد از خودش را قطع کند. این تجهیز هیچ تسلطی بر رفتار سیستم قبل ‌از خودش ندارد.

در داخل کنترل فاز المان‌های القایی برای اندازه‌گیری سطح ولتاژ فازها طراحی‌ شده است. هر کنترل فاز سه خط ورودی ۳ فاز دارد. خروجی دستگاه نیز یک رله ۲ حالته با تعریف تیغه‌های NO و NC است. بسته به طراحی شبکه می‌توانید از تیغه‌های NO و NC کنترل فاز استفاده کنید. در مثال مطرح‌ شده فیلم آموزشی گروه کالنجی برای نحوه بستن کنترل فاز از تیغه NO و اتصال ترمینال‌های شماره ۱۵ و ۱۸ استفاده‌ شده است.

بر روی کنترل فاز از المان‌های کنترل نیز وجود دارد. یکی از این المان‌ها تنظیم تایمر On-Delay می‌باشد. این تایمر فعالیت کنترل فاز پس ‌از قطع شدن هر کدام از فازها را به تأخیر می‌اندازد. وقتی پیش‌ بینی کرده باشید که قطع فاز، یک باگ لحظه‌ای است، می‌توانید با تنظیم تایمر On-Delay بدون قطع شدن کل سیستم از کنار آن عبور کنید. اما اگر قطع فاز فراتر از یک باگ لحظه‌ای باشد، پس ‌از گذشت زمان تنظیم ‌شده، رله‌ها عمل کرده و سیستم قطع می‌شود.

نصب یک کنترل فاز برای چند الکتروموتور

برای آموزش نحوه سیم بندی کنترل فاز در فیلم آموزشی زیر به ‌صورت پیش ‌فرض حضور دو موتور الکتریکی ۳ فاز را در نظر گرفته‌ایم. لذا ۲ عدد کنتاکتور، بیمتال و کلیدهای استوپ و استارت داریم و کنترل فاز فقط یکی کفایت میکند.

کنترل فاز حکم یک استپ سراسری اما اتوماتیک شده را دارد. اگر آشنایی با برق صنعتی داشته باشید، قاعدتاً از نحوه بستن مدارات استوپ استارت آگاهی کافی دارید. در چنین مدار فرمانی استوپ یک پله بالاتر از استارت بسته می‌شود تا در صورت استفاده مسیر برق تیغه‌ی نگهدارنده کنتاکتور را قطع کند. در طراحی مدار فرمان‌های برق صنعتی همیشه می‌توانیم طبقات متعددی از استوپ‌های سری شده با استارت ایجاد کنیم. در نحوه بستن کنترل فاز نیز به ‌دنبال ایجاد یک استوپ مرکزی اما سری شده با تمام استوپ های دیگر هستیم.

دیدگاهی در مورد “آموزش نصب کنترل فاز روی یک یا چند کنتاکتور + تنظیمات و خطا‌ها

  1. علیرضا گفت:

    با سلام علامت اختصاری کنترل فاز چیه؟؟؟؟

    1. سلام یک بوبین و یک کنتاکت که کنارش cp نوشته شده

  2. ایمان گفت:

    سلام تشکر بابت مطالب مفیدتان , یه سوالی داشتم خوشحال میشوم اگر پاسخ بدهید , من 12 وسیله برقی تکفاز دارم و مصرف هر کدام از این وسایل 2000 وات میباشد, میخواستم بدانم میتوانم یک کنترل فاز به برق سه فاز ورودی وصل کنم که در صورت افت ولتاژ و یا افزایش ولتاژ این دستگاه کنترل فاز از دستگاه های من محافظت کند, آیا این وسیله کار همان محافظ برق را انجام میدهد. پیشاپیش تشکر بابت پاسخ

    1. سلام دوست عزیز کنترل فاز مخصوص مصرف کننده سه فاز طراحی شده و برای مصارف تک فاز مناسب نیست
      در ضمن از سوال تون ظاهرا ماینر دارین و ماینر ها بازه ولتاژی شون از 175 تا 250 ولت هست و چندان نیاز به محافظ برق ندارن
      موفق باشید

  3. نیما گفت:

    سلام جناب مهندس ، منظور از عدم تقارن فاز چیست؟

    1. قارن و تعادل در مجموعه های سه فاز ولتاژ و جریان به صورت زیر تعریف می شود :
      تقارن : در یک مجموعه سه فاز از ولتاژها یا جریانها وقتی تقارن وجود دارد که دامنه هر سه فاز یکی بوده و اختلاف زاویه آنها برابر ۱۲۰ درجه و یا صفر درجه باشد. بر اساس این تعریف، سه گروه متقارن بصورت مولفه مثبت، منفی و صفر قابل تعریف است.
      تعادل : حاصل جمع مجموعه سه فاز ولتاژها یاجریانها صفر شود.
      بنابراین یک سِستم سه فاز متقارن که زاویه بین فازهایش ۱۲۰ درجه باشد همواره متعادل است ولی یک سیستم مولفه صفر تنها وقتی متقارن است که دامنه همه فازهای آن برابر صفر باشد.

  4. علی گفت:

    با سلام خدمت شما
    مهندس ما توکارخونه جرثقیل سقفی داریم که کنتاکتور d95 روشون نصبه وبه کررات تیغه های اون آرک میزنن و میچسبه، میخواستم ببینم مشکل از چیه و چکاری باید انجام بدیم
    با تشکر از شما

    1. سلام دوست عزیز
      دو احتمال وجود داره یکی پلاتین ها نیاز به تمیز کردن داره به دلیل سیاهی های اطراف پلاتین که حاصل جرقه ها هست
      یکی هم جریان تون بیش از حد مجاز کنتاکتوره که میباسیت کنتاکتور با رنج مناسب بزارین
      با تشکر

  5. omiddehnavi گفت:

    باسلام. آقای قفاری کنترل فاز تک فاز وجود داره یانه؟ میتونیم با برق تک فاز محافظ کلی با کنترل فاز و کنتاک تور بسازیم یا فقط با محافظ یخچال میشه راهی دیگه هم وجود داره؟ سوم کنترل فاز ورودی برق ۳فازش A.B.C هرکدوم تو هر پیچش باشه فرق داره یا نه یا اینکه به ترتیب فازها. درضمن چطور فازهارو بشناسیم اسم هرکدوم فاز چیه وچه فرقی دارند. آیا هر ۳فاز ۲۲۰ولت هستند و۳ فاز باهم چند ولت مصرفی دارند با تشکر از مهندس قفاری.

    1. سلام
      1 بله وجود داره
      2کنترل فاز مخصوص مصارف سه فازه
      3 به ترتیب فاز ها بزارین و اگر خطا داد جای دوفاز جابجا کنین
      سوا آخر هم مقاله زیر به همراه ویدیوش در لینک زیر اموزش دادیم
      http://kalengi.ir/examine-electricity-terms/

  6. Javad گفت:

    سلام خسته نباشید چ دلایلی میتونه وجود داشته باش ک توی یک مدار فرمان تیغهای خروجی کنترل فاز بعد نوسانات یا دوفاز شدن بسوزه

    1. سلام دلیلش همین نوسانات هست که ولتاژ از حد مجاز بالا میره

  7. علی شبانی گفت:

    سلام من کنترل فاز وصل کردم یک سال قبلا که برق میرفت میومد چند دقیقه بعد بعد کولر روشن میشد الان این جور نیست سریع برق بیاد کولر روشن میشه یعنی کنترل فاز خرابه یا کنتاکتور ممنون از شما.

    1. سلام کنترل فاز تون تنظیم نیست

  8. محسن گفت:

    سلام . وقت بخیر . ممنون از بابت آموزشی که داده اید. مطالبی مفید و جامع و کاربردی بودن. اگر سه فاز به کنترل فاز وارد بشه و نول هم درست باشه ولی هیچکدام چراغ های کنترل فاز روشن بشه نشانه سوختن است؟ در حالت دستی با گرفتن کنتاکتور الکترموتور کار می کند .ممنون که وقت می گذارید و به سئوالات پاسخ می دهید.

    1. سلام بله کنترل فاز مشکل داره
      خواهش میکنم
      موفق باشید

  9. اصغر گفت:

    سلام .من از کنتور سه فاز برق را 300 متر دورتر بردم و برای استفاده به موتور وصل نمودم که آفت برق باعث روشن نشدن موتور میشود حالا چطور میتوانم هر سه فاز را بهم وصل کنم تا یک فاز قوی تر داشته باشم که با فاصله 300 متری موتور تک فاز را روشن کنم و کابل 2/5 و 1/5 و سیم 4 در مسیر استفاده کردم ..لطفا راهنمای کنید ..تشکر

    1. سلام
      جهت رفع افت ولتاژ میبایست دستگاه استابلایزر نصب کنین

  10. علی گفت:

    سلام در تابلوی برق کارخونه ما یه کنترل فاز و یک کنتاکتور D80 وجود داره که مربوط به پرس هیدرولیک 400 تنی هست . زمانیکه کلید استارت روشن میشه کنتاکتور یه لحظه عمل میکنه و قطع میشه واسه ثابت موندنش باید شستی استارت رو چند لحظه فشرده نگهداشت و تا زمانیکه پرس فعاله مشکلی نداره ولی به محض اینکه پرس کار نمیکنه خودبخود کنتاکتور قطع میشه لطفا راهنمایی بفرمایید ایراد از چیست ممنون

    1. سلام شستی تون رو تعویض کنین اگر درست نشد خود کنتاکتور رو باز کنین و هسته اهنیش رو با بنزین سرویس کنین

  11. معسود گفت:

    باسلام و ممنون از آموزش های خوبتون.
    یه سوال داشتم خواستم ببینم آیا امکان اتصال به این صورت هست یا نه.؟
    برق سه فاز داریم و می‌خواهیم در صورتی که هر کدام از فازه ها قطع بشه خروجی دستگاه دزدگیرما آلارم داشته باشه
    نیاز به یک کنتاکتور و کنترل فاز داریم
    آیا اتصال ما به این صورت میشه که سه فاز اصلی رو به کنتاکتوربه تیغه هایR,S,T متصل میکنیم و سیم فاز RبهA1و نول روA2متصل میکنیم.
    خروجی سه فاز کنتاکتور رو به ورودی کنترل فاز متصل کرده سوال اینجاست که فقط از خروجی آلارم کنترل فاز به عنوان فاز اصلی ورودی دستگاه دزدگیر استفاده کنیم کافی است یعنی تیغه16 و تیغه های 18و15استفاده نکنیم ؟؟
    نمیدونم که کارم درسته یا نه
    ممنون میشم اگه منو راهنمایی کنین

    1. سلام سه فاز به RST بدین و یک فاز هم به 15 بدین و 16 رو فاز اصلی دزد گیر در نظر بگیرین و 18 رو وصل A1 کنتاکتور کنین در ضمن کنترل فاز A1A2 نداره
      موفق باشین

  12. حمید گفت:

    سلام آیا امکانش هست به جای استفاده از 3 محافظ برای برق 3 فاز از کنترل فاز استفاده کرد؟

    1. سلام خیر
      کنترل فاز برای حفاظ مصارف تک فاز طراحی شده

  13. افشین گفت:

    سپاسگذارم دوست عزیز

  14. حامد گفت:

    سلام
    ترتیب فاز ها توی کنترل فاز مهمه یعنی RST اگه مثلا جای Rروبا T عوض کنم چه اتفاقی میوفته کنترل فاز وصل میشه؟؟
    موتور سه فاز دارم که کلاف هاش مشخص نیست چه جور باید اینو تشخیص بدم که کدوم U VW هست؟

    1. سلام سه فاز رو قرار دادی rst در نظر بگیرین و اگر دور موتور برعکس بود جای دو فاز رو جابجا کنین

  15. بهزاد گفت:

    باسلام

    تشکر از مطالب مفیدتان موفق و پیروز باشید

    1. سلام
      سپاسگزارم دوست عزیز

  16. افشین گفت:

    عرض ادب . من برای محافظت از برق خونه از به جای سه تا محافظ از یه دونه کنترل فاز استفاده کردم . سوال اینه که درصد حساسیت رو چند درصد بزارم تا بتونه از ولتاژ بالا و پایین شبکه جلوگیری کنه . مهرتان پایدار

    1. سلام این کار اشتباه هست و کنترل فاز مخصوص مصرف کننده سه فاز طراحی شده
      پیشنهاد میکنم طبق لینک زیر مدار رو اجرا کنین
      http://kalengi.ir/protection-contactor/

  17. کریم گفت:

    سلام
    چوخ گوزل سوزلر
    ساغول

  18. علی نژاد گفت:

    سلام اقای غفاری عزیز…بسیار ممنون از اموزش های بی نظیرتون…خدا خیرت دهد…
    به خیلیها مطالبتون رو معرفی کردم…
    لطفا در مورد موتورهای سنکرون و آسنکرون مطلب بزارید.تحلیلش برام سخته…

    و همچنین در مورد انواع کلید و رله

    1. سلام متشکرم
      چشم در مقالات آینده در این موارد آمزوش هایی رو منتشر خواهیم کرد

  19. احسان گفت:

    با سلام
    اگر یک کنترل فاز به یک تابلو در حال کار وصل کنیم و از ترمینال 18 برای بوبین کنتاکتور گرفته شود تکلیف ورودی قبلی به بوبین کنتاکتور چه میشود ؟
    با تشکر

    1. سلام
      ورودی قبل بوبین رو باز کنین و به 15 کنترل فاز وصل کنین

  20. علی گفت:

    سلام ،بعد از دو بار اتصالی و قطع شدن فیوز بعد از کنتور ، چراغ سیگنال کنتور خاموش شد و کنتور دیگه برق خروجی نداره
    ولی نمایشگر کنتور اطلاعات ساعت و مقدار مصرف رو با زدن کلید روی ان نمایش می ده
    ولی در حالت عدی صفحه خاموش است
    میشه بگویید چه اتفاقی افتاده

    1. سلام احتمال داره کنتور آسیب دیده که باید از اداره برق بیان و تست کنن

خوشحال می شویم نظر یا سوال تان را با ما در میان بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *