آموزش برق صنعتی, مقالات برق, ویدیو های آموزش برق

آموزش نصب کنترل فاز روی یک یا چند کنتاکتور + تنظیمات و خطا‌ها

کنترل فاز

کنترل فاز چیست؟ نحوه نصب و تنظیمات کنترل فاز چگونه است؟ به طور کلی کنترل فاز چه کاربردی دارد؟
این ها سوالاتی هستند که بسیاری از کاربران سایت کالنجی از من محمود غفاری پرسیده اند و قرار است در این آموزش برق صنعتی به کنترل فاز بپردازیم.
و خواهیم دانست که کنترل فاز چیست و دقیقا چه کاربرد هایی دارد و چگونه نصب می شود و در مدار های برق صنعتی از آن استفاده می شود.

کنترل فاز چیست ؟

کنترل فاز از مهم‌ترین قطعات در طراحی مدار فرمان تجهیزات صنعتی است. اگر کارشناس برق صنعتی باشید، قطعاً می‌دانید که انبوه سیستم‌ها و تجهیزات سه فاز خصوصاً موتورهای الکتریکی نیاز به حضور هر سه فاز هم‌زمان دارند. عدم وجود یکی از فازها باعث عملکرد ناقص تجهیزات شده که به جریان کشی شدید و سوختن آنها می‌انجامد. دستگاه کنترل فاز برای ایجاد شرایط امن در راه‌اندازی تجهیزات برق سه فاز است.

در یک ساختار صنعتی ممکن است با چندین وسیله سه فاز به شکل هم‌زمان کار کنید. مثلاً سیستمی برای کار کردن دو یا چند الکتروموتور سه فاز دارید. اما قرار نیست تا برای هر تجهیز سه فاز یک کنترل فاز تعبیه کنید. بلکه باید از یک قطعه کنترل فاز برای امنیت تمامی تجهیزات استفاده کنید. در سیم بندی کنترل فاز نیز به ‌دنبال آموزش این نکته هستیم.

عملکرد کنترل فاز متفاوت از تجهیزات مانند بیمتال، کلید حرارتی و یا کنترل بار است. تجهیزات مانند بیمتال، کلید حرارتی و یا کنترل بار برای پایش مقدار جریان مصرفی تجهیزات طراحی شده‌اند. لذا باید به شکل انفرادی وضعیت تجهیزات الکتریکی را بررسی نمایند. اما کنترل فاز برای پایش خط سه فاز در سیستم طراحی ‌شده است. در این حالت حضور آن فراتر از نیاز یک تجهیز منفرد برای تمام شبکه است.

وظایف کنترل فاز

در صورت بروز هر یک از موارد زیر کنترل فاز مدار فرمان را قطع می کند:

  1. ولتاژ بالا تر از حد مجاز باشد
  2. ولتاژ پایین تر از حد مجاز باشد
  3. قطع یکی از فاز ها
  4. جابجایی فاز ها
  5. عدم تقارن فاز ها

آشنایی با علایم و چراغ های روی کنترل فاز

کنترل فاز چیست

در کنترل فاز شیوا امواج حدود ولتاز غیر مجاز بالا 440 ولت و حدود ولتاژ غیر مجاز پایین 300 ولت است و اگر ولتاژ از این حدود بگذرد پس از 3 ثانیه مدار قطع می شود و چراغ F روشن خواهد شد

همچنین در صورت جابجا شدن دو فاز از سه فاز فرمان قطع صادر شده و چراغ P روشن  می شود

نحوه نصب کنترل فاز

کنترل فاز چیست

دستگاه کنترل فاز چگونه طراحی‌ شده است؟

برق سه فاز با سطح ولتاژ 380 الی 400 ولت استاندارد در واحدهای صنعتی است. تجهیزات ۳ فاز می‌توانند با ابعاد یکسان به نسبت از تجهیزات تک‌فاز قدرت و کارایی بالاتری داشته باشند. در عین ‌حال کار کردن با تجهیزات سه فاز ساده‌تر از تجهیزات تک‌فاز است. اما چالش جدی تأمین همگی خطوط ۳ فاز در شبکه‌های صنعتی است.

خط برق ۳ فاز را با علامت‌های اختصاری R – S – T معرفی می‌کنند. اختلاف ولتاژ هر کدام از این فازها نسبت ‌به یکدیگر ۳۸۰ ولت و نسبت ‌به نول 230 ولت است. بارهای صنعتی با طراحی ۳ فاز نیاز به حضور کامل هر ۳ فاز R – S – T دارند. نبود و یا کاهش ولتاژ هر کدام از فازها باعث عدم تعادل در مصرف‌کنندگان سه فاز می‌شود. گاهی برق یکی از فازها سطح ولتاژ کمی دارد و یا به دلیل قطع شدن سیم، یکی از فازها را از دست داده‌ایم. در این ‌صورت پدیده‌ی خطرناک دو فاز در سیستم رخ خواهد داد.

تجهیز کنترل فاز برای اصلاح فاز خراب شده نیست؛ بلکه برای قطع کردن کل سیستم تا اصلاح مجدد فاز از دست ‌رفته است. تجهیز کنترل فاز همواره در حال پایش سطح ولتاژ خطوط R – S – T است تا در صورت فقدان هر کدام از فازها کل شبکه‌ی بعد از خودش را قطع کند. این تجهیز هیچ تسلطی بر رفتار سیستم قبل ‌از خودش ندارد.

در داخل کنترل فاز المان‌های القایی برای اندازه‌گیری سطح ولتاژ فازها طراحی‌ شده است. هر کنترل فاز سه خط ورودی ۳ فاز دارد. خروجی دستگاه نیز یک رله ۲ حالته با تعریف تیغه‌های NO و NC است. بسته به طراحی شبکه می‌توانید از تیغه‌های NO و NC کنترل فاز استفاده کنید. در مثال مطرح‌ شده فیلم آموزشی گروه کالنجی برای نحوه بستن کنترل فاز از تیغه NO و اتصال ترمینال‌های شماره ۱۵ و ۱۸ استفاده‌ شده است.

بر روی کنترل فاز از المان‌های کنترل نیز وجود دارد. یکی از این المان‌ها تنظیم تایمر On-Delay می‌باشد. این تایمر فعالیت کنترل فاز پس ‌از قطع شدن هر کدام از فازها را به تأخیر می‌اندازد. وقتی پیش‌ بینی کرده باشید که قطع فاز، یک باگ لحظه‌ای است، می‌توانید با تنظیم تایمر On-Delay بدون قطع شدن کل سیستم از کنار آن عبور کنید. اما اگر قطع فاز فراتر از یک باگ لحظه‌ای باشد، پس ‌از گذشت زمان تنظیم ‌شده، رله‌ها عمل کرده و سیستم قطع می‌شود.

نصب یک کنترل فاز برای چند الکتروموتور

برای آموزش نحوه سیم بندی کنترل فاز در فیلم آموزشی زیر به ‌صورت پیش ‌فرض حضور دو موتور الکتریکی ۳ فاز را در نظر گرفته‌ایم. لذا ۲ عدد کنتاکتور، بیمتال و کلیدهای استوپ و استارت داریم و کنترل فاز فقط یکی کفایت میکند.

کنترل فاز حکم یک استپ سراسری اما اتوماتیک شده را دارد. اگر آشنایی با برق صنعتی داشته باشید، قاعدتاً از نحوه بستن مدارات استوپ استارت آگاهی کافی دارید. در چنین مدار فرمانی استوپ یک پله بالاتر از استارت بسته می‌شود تا در صورت استفاده مسیر برق تیغه‌ی نگهدارنده کنتاکتور را قطع کند. در طراحی مدار فرمان‌های برق صنعتی همیشه می‌توانیم طبقات متعددی از استوپ‌های سری شده با استارت ایجاد کنیم. در نحوه بستن کنترل فاز نیز به ‌دنبال ایجاد یک استوپ مرکزی اما سری شده با تمام استوپ های دیگر هستیم.

دیدگاهی در مورد “آموزش نصب کنترل فاز روی یک یا چند کنتاکتور + تنظیمات و خطا‌ها

  1. پویا گفت:

    کنترل فاز بدون کنتاکتور میشه نصب کرد؟
    معایبی دارد یا نه؟

    1. سلام رله کنترل فاز ضعیفه و توانایی عبور جریان نداره و بالافصله میسوزه اگه مستقیم وصل بشه

  2. امیر گفت:

    با عرض سلام و خسته نباشید
    تجهیزی که بتونه دو فاز شدن یا برخورد فاز به نول رو تشخیص بده و خروجی رو فورا قطع کنه چی معرفی میکنید؟؟
    تجهیزات بسیار حساسی داریم که نیاز به حفاظت دارن.

    1. سلام برخورد فاز و نول رو کلید مینیاتوری تشخیص میده
      دو فاز شدن هم کنترل فاز تشخیص میده

  3. آقا رضا گفت:

    سلام لطفا نحوه انتخاب قطعات نصب در یک تابلو را شرح بدهید

    1. سلام مبحث انتخاب قطعات مناسب طبق مصرف کننده رو در بسته جامع برق صنعتی اموزش دادیم

  4. مهدی محمدی گفت:

    سلام اقای غفاری من در مورد تابلو برق سرد خانه کمی اطلاعات میخواستم میخوام برام باز بشه که چطور فرمانها داده میشه .

    1. سلام در مورد سیستم خنک کننده گیش و تجهیزات تبرید تحقیق و بررسی نکردم و اطلاعات دقیقی ندارم ولی اساس کارتابلو برقش و قطع و وصل کمپرسور یا رو تایمر های عقربه ای هست یا روی دماسنج که هر دو تا از این مدار ها رو در سای اموزش دادیم
      سیستم سرد خانه رو از متخصصین تبرید بپرسین پاسخ کامل تری به شما خواهند داد
      لینک مقالاتی که عرض کردم :
      https://kalengi.ir/timer24/
      https://kalengi.ir/temp-controller/

  5. علیرضا گفت:

    سلام آقای غفاری
    ممنون بابت مطالب عالی سایتتون
    روز گذشته یک قطعی برق باعث شده که کنترل فاز ولتاژ تغذیه مربوط به برد فرمان آسانسور رو وصل نمیکنه
    و هر سه تا فاز هم برق دارند
    آیا با جابه جا کردن فازها میتونم این مشکل رو حل کنم ؟
    با این کار خطری متوجه آسانسور نمیشه ؟
    فرقی نداره کدام سیم ها رو جابه جا کنم ؟

    1. سلام فرقی نداره جای دو فاز رو جا بجا کنین

  6. کاوه گفت:

    سلام.من برام یه سوال پیش اومده.ممنون میشم جواب بدید.اگه ما برای چراغ سیگنال از پایه16 استفاده کنیم.این چراغ همیشه روشن میمونه چون در حالت عادی بسته است بنابراین اگه خطایی اتفاق بیافته چراغ سیگنال خاموش میشه؟

    1. سلام
      برعکس هست و وقتی ارور بده کنترل فاز رله 16 وصل هست و زمانی سیگنا روشن میشه که کنترلفاز ارور بده

  7. علیرضا گفت:

    سلام ،، آقای غفوری همونطور که گفتید چراغ سبزacوقتی روشن بشه یعنی ولتاژ شبکه در کنترل فاز وجود دارد پس وقتی عیبی مانند کاهش ولتاژ بوجود بیاید و چراغ قرمز مربوطه روشن شود آیا چراغ سبز Ac همچنان روشن است یا اینکه باروشن شدن چراغ قرمز چراغ سبزAcخاموش میشووووود؟؟؟؟؟؟

    1. سلام چراغ سبز خاموش میشود

  8. mosi گفت:

    سلام.ممنون از شما وسایت خوبتون.من کامل مفهوم دوفاز شدن رو نمیفهمم.زمانی که دو فاز میشه ولتاژ دقیقا چند ولت میشه؟؟
    من میخوام یه مدار محافظ ولتاژ بسازم تا محافظ دوفاز هم داشته باشه.چه چیزی رو باید مد نظر قرار بدم

    1. سلام وقتی میگیم مدار دو فاز شده یعنی یکی فاز هامون تو برق سه فاز قطع شده و ولتاژ دوفاز 380 ولت هست

  9. نوید گفت:

    سلام مهندس غفاری عزیز خوبین ما هر کاری میکنیم فیلمها دانلود نمیشه چیکار کنیم

    1. سلام تمام ویدیو ها در کانال آپارات موجود هست

  10. محسن گفت:

    باعرض سلام
    ميشه روش نصب تایمر همراه فوتوسل را هم راهنمایی کنید
    ممنون

  11. محمد گفت:

    سلام آقای مهندس امروز من یک مدار چپ گرد راست گرد بستم که ازیک کنترل فاز ویک رله بی متال به صورت سری وقبل از استوپ
    وبرق از یک اینورتر 220به سه فاز استفاده کردم اما نمی دونم چرا کنترل فاز سوخت همه چراغ ها قرمز بود وسیم بندی کنترل کردم درست بود
    می تونه دلیلش چی باشه

    1. سلام مطمئن هستین سوخته؟
      فیلم داخل لینک زیر رو ببینید و دلایل قرمز شدن چراغ ها رو توضیح دادیم
      https://kalengi.ir/contorol-phas/

  12. مهدی گفت:

    مهندس دمت گرم آجرت با خود خدا ک معلوماتتو مجانی در اختیار مردم میذاری???

  13. امین گفت:

    سلام خسته نباشید
    آقای مهندس رله کنترل فاز خطای مربوط به اختلاف فاز می دهد ودرست است .درصورتیکه با قطع نمودن سه فاز از مدار ولتاژها درست است (مدارستاره مثلث).یکی ازفازها کمتر نشان می دهد اشکال ازچیست؟

    1. سلام وقت تون بخیر اگه ولتاژ یک فاز کمتر از بقیه است مشکل از شبکه هست

  14. رضا گفت:

    سلام لطف کنید نحوه نصب کنترل فاز -بار (هردو باهم ادقام شده) شرکت شیوا رو توضیح بدید…ممنون از سایت خوبتون

  15. علی آقا گفت:

    سلام. وبسایتی با مطالب بسیار مفیدی دارید. یک سوال: برای منزل چه نوع محافظی باید استفاده کرد؟ محافظی که هم در برابر نوسانات برق شهری از لوازم منزل محافظت کند و هم همزمان کار کلیدهای محافظ جان (جلوگیری از نشتی برق) را انجام دهد. اصلا همچین چیزی موجود هست؟ تشکر.

    1. سلام علی اقای عزیز
      همچین چیزی که هر دو کار رو همزمان انجام بده نیست ولی به صورت جدا هست شما لینک زیر رو باز کنید که محافظت از برق منزل رو به وسیله یک محافظ توضیح دادیم و شما در ورودی کنتاکتور که در نقشه مشاهده خواهید کرد یک محافظ جان سه فاز هم بزارید اگر برق تان تک فاز است هم از محافظ جان تک فاز استفاده کنید تا عمل حفاظت به صورت کامل و همه جانبه انجام بشه
      با تشکر
      https://kalengi.ir/protection-contactor

  16. sajad گفت:

    من یک سوال دارم آقای غفاری، برام سوال شده…
    وقتی ما یک کنترل بار و یک کنترل فاز داریم، هر دوی اینها بعد از چک کردن جریان و ولتاژ
    فرمان میدن برای راه اندازی، فرض کنید یک موتور داریم برای کار کردن، خب حالا کنترل بار فرمان میده
    یا کنترل فاز؟ یا هردوی اینها؟ اگه میگید هردو پس ما دو تا فرمان داریم (از کنترل بار و کنترل فاز) مگه
    این هر دو فرمان رو با هم AND میکنیم؟؟ یا چطور! 🙁 ؟
    وقتی یک کنتاکتور هست برای راه اندازی موتور چطور هر دوی اینها دستور میدن به یک کنتاکتور!
    امیدوارم منظورم رو رسونده باشم!!

    1. کنترل فاز و کنترل بار هر دو یک رله دارند که در حالت عادی کنتاکت آنها وصل هست و این دو وسیله به صورت سری در اول مدار فرمان نصب میشن و در صورت خطا هر کدوم وظیفه خودشون رو انجام میدن یعنی در صورت خطا کنتاکت شون باز میشه

  17. sajad گفت:

    لطفا در مورد کنترل بار هم همینجوری مطلب بزارید. ممنونم

  18. رضا گفت:

    سلام چطور میشه از این وسیله برای چنج اور برق شهری تک فاز استفاده کرد؟
    منظورم اینه که با فرض وجود برق شهری و برق سازمانی آیا میشه از این وسیله برای سوییچ خودکار بین این دوبرق استفاده کرد به طوری که هر دو برق 220 ولت بطور همزمان وارد منزل نشه؟؟
    ممنون میشم راهنمایی کنید

    1. سلام
      کنترل فاز در اصل یک رله هست و تایمر هم داخل اون هست ولی برای چنج آور ساخته نشده و با برق تک فاز عملاً کار نمی کند اصول کارکرد کنترل فاز اینطوره: رله هایی که در حالت پیش فرض قطع هست زمانی وصل میشه و قابل استفاده هست که برق سه فاز باشه و این فاز هم اختلاف فاز یکسانی 380 تا 400 ولت داشته باشه در غیر این صورت کنترل فاز شروع به کار نمی کند.

    2. Sadegh گفت:

      سلام،
      ممنون از سایت خوبتون،
      کنترل فاز با تک فاز کار میکند یا نه؟

    3. سلام و تشکر
      خیر کنترل فاز فقط با برق سه فاز کار می کند و با برق تک فاز چراغ قرمز روی کنترل فاز روشن خواهد شد که نشان دهنده خطا هست

  19. Faroogh گفت:

    سلام
    با تشکر از سایت خوبتون اگه امکانش هست این وسایل رو در نقشه های مدار فرمان و قدرت هم رسم کنید تا بدونیم چطور تو نقشه ازشون استفاده کنیم
    خیلی ممنون

    1. سلام فاروق عزیز ممنون از پیشنهادتون ، چشم تحهیزات برق صنعتی رو در قالب نقشه هم رسم خواهیم کرد

خوشحال می شویم نظر یا سوال تان را با ما در میان بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *