نقشه سیم کشی لامپ خیاری به همراه بالاست و استارتر

لامپ‌های تخلیه در گاز که اصطلاحاً با عنوان لامپ خیاری می‌شناسیم، از نور قابل‌ توجهی برخوردار هستند. این لامپ‌ها می‌توانند مقدار روشنایی بسیار فراتر از لامپ‌های رشته‌ای و یا فلورسنت را تولید نمایند. لامپ بخار جیوه و یا بخار سدیم از سری مدل‌های  لامپ تخلیه در گاز است که استفاده از آنها برای فضاهای باز و گسترده متداول است. نقشه سیم کشی لامپ خیاری مورد ساده ای است که هر برقکار ساختمان میباسیت به این مورد تسلط داشته باشد.

خیلی‌ها برای روشن کردن فضاهای باز مانند محوطه‌ی مقابل مغازه‌ها و ساختمان‌ها تا حیاط و سالن‌های سقف بلند از لامپ خیاری استفاده می‌کنند. قاعدتاً برای نصب یک لامپ ساده در محوطه‌ی پیش رو نباید با چالش بزرگی مواجه باشند. اگر چه نحوه سیم کشی لامپ خیاری ساده است؛ اما بسیاری از افراد غیر آگاه روش‌های نصب اشتباه را انجام می‌دهند که تبعات نگران‌ کننده‌ای دارد. لزومی نیست تا برای نصب لامپ خیاری دست به دامان برقکارهای حرفه‌ای باشید. اما قطعاً لازم است تا برای استفاده از این نوع لامپ‌های تخلیه در گاز اطلاعات فنی مناسب از روش سیم‌بندی آنها را داشته باشید.

لامپ خیاری چیست؟

حباب لامپ های خیاری بیضی شکل و بلند است. فرمی شبیه به خیار که در نامگذاری آنها بی تاثیر نبوده. اما از منظر علمی به این نوع لامپ‌ها اصطلاحاً لامپ‌های تخلیه در گاز می‌گویند. در این لامپ‌ها از بخار جیوه و یا سدیم به همراه گاز خنثی آرگون برای تولید نور استفاده‌ شده است. با عبور جریان از داخل گاز جیوه و یا سدیم نور قابل‌ توجهی تولید می‌شود که خیلی زیادتر از نور در لامپ‌های معمولی رشته‌ای و یا فلورسنت است.

وقتی جریان الکتریسیته در داخل حباب بسته لامپ جریان پیدا می‌کند، گرمای تولید شده باعث تبخیر جیوه می‌شود. به ‌این ‌ترتیب سطح فشار در داخل حباب لامپ خیاری به ‌طور فزاینده‌ای افزایش پیدا می‌کند که باعث می‌شود تا الکترون‌های جیوه سطح انرژی بسیار بالایی داشته باشند. این فرایند در نهایت باعث می‌شود تا نور حاصل از افزایش سطح انرژی الکترون‌های جیوه به طیف نور مرئی نزدیک شود. قاعدتاً دیده‌اید که هر لامپ خیاری به ‌محض روشن شدن نور خیره‌کننده‌ای تولید نمی‌کند. بلکه پس از مدت زمان کوتاهی حجم نور اصلی آنها تولید خواهد شد.

اگر عملکرد لامپ‌های خیاری کند است؛ اما نور تولید شده آنها فوق‌العاده قدرتمند است. این لامپ‌ها مناسب نصب شدن در ارتفاع زیاد مخصوص روشنایی معابر و خیابان‌ها هستند. روش سیم‌بندی آنها به سادگی سیم‌بندی لامپ رشته‌ای نیست.

روش کار لامپ خیاری چگونه است؟

برای فعال شدن لامپ خیاری نیاز به ایجاد تحریک الکتریکی در اتم‌های جیوه داریم. به‌ اصطلاح باید ولتاژ ضربه‌ای تولید کنیم. این ولتاژ ضربه‌ای توسط قطعه‌ای الکتریکی به نام چوک تولید می‌شود.

وقتی شما کلید برق را می فشارید، باید میان الکترودهای اصلی و فرعی نصب ‌شده در لامپ خیاری جرقه‌ای برقرار شود. این جرقه باعث یونیزه شدن گاز آرگون داخل لامپ خیاری خواهد شد. یونیزه شدن گاز آرگون تنها مقدمه‌ای است برای ایجاد قوس الکتریکی قدرتمند میان الکترودهای لامپ خیاری. نور آبی در ابتدای فعالیت لامپ خیاری نیز مربوط به یونیزه شدن همین گاز آرگون است. اما قوس الکتریکی ایجاد شده در حال افزایش حرارت جیوه است تا پس ‌از تأمین بخار جیوه نور مرئی سفید رنگ بسیار قدرتمندی تولید شود.

وقتی بخار جیوه تولید شده ‌است، مقدار مقاومت الکتریکی میان الکترودهای لامپ بسیار کاهش پیدا می‌کند. در این‌ صورت جریان کشی سنگینی ایجاد خواهد شد که به خرابی لامپ ختم می‌شود. برای پرهیز از این جریان کشی زیاد یک خود القا را به مدار برق لامپ به شکل سری متصل می‌کنند. این خود القا مقدار جریان کشی لامپ را محدود می‌کند.

نقشه سیم کشی لامپ خیاری

نقشه سیم کشی لامپ خیاری به ‌سادگی نصب دیگر لامپ ها است. کل ماجرا در وصل و یا قطع کردن فاز و نول خلاصه شده ‌است. با این تفاوت که برای سیم‌بندی فاز و نول در نحوه نصب لامپ خیاری نیاز به دو قطعه کمکی دیگر یعنی ترانس و استارتر نیز داریم. در سیم کشی لامپ خیاری قرار است سیم فاز و نول را به ‌نحوی میان ترانس، استارتر و خود لامپ بچرخانیم.

در ابتدای سیم‌بندی لازم است تا ترانس لامپ خیاری را نصب کنیم. کافی است سیم فاز را به یکی از ترمینال‌های ترانس وصل کرده و از ترمینال دیگر برای پایه B استارتر سیم‌بندی کنیم. از پایه L در استارتر یک سیم به یکی از ترمینال‌های لامپ خیاری متصل خواهد شد. به ‌این ‌ترتیب مسیر فاز در نحوه نصب لامپ خیاری کامل شده ‌است. اما همان‌ طور که می‌دانید، تجهیزات الکتریکی به سیم نول نیز نیاز دارند. برای این منظور یک رشته سیم نول را در پایه‌ی N استارتر و ترمینال دوم لامپ خیاری می‌چرخانیم. حالا کل سیم‌بندی لامپ خیاری تمام شده ‌است.

با فشردن کلید، ترانس مقدار ولتاژ مناسب عملیات استارتر را تأمین می‌نماید. استارتر نیز شوک الکتریکی لحظه‌ای لامپ را تولید خواهد کرد. از این به بعد مقدار جریان مورد نیاز لامپ در مسیر ترانس و استارتر برای ایجاد نور بخار جیوه در لامپ خیاری برقرار خواهد شد.

مشخصه‌های فنی انواع لامپ خیاری

هر لامپ خیاری از دو حباب مجزا در بخش‌های داخلی و خارجی تشکیل شده است. حباب داخلی کاملاً تحت تأثیر فشار بالای بخار جیوه قرار دارد. این حباب را از جنس کوارتز می‌سازند تا بتوانند حداقل دمای 1000 درجه و فشار 3 اتمسفر را تحمل کند. حباب داخلی از هوای عادی تخلیه شده ‌است و در داخل آن از گاز آرگون و جیوه پر کرده‌اند.

حباب خارجی تحت تأثیر فشار بالایی نیست و حضور آن تنها برای حفاظت از حباب داخلی و جذب برخی طول موج‌های خطرناک از نور تولید شده بخار جیوه است. سطح داخلی حباب خارجی را از فسفر می‌پوشانند تا برخی طول موج های خطرناک را از نور بخار جیوه را جذب نماید. فضای خالی میان دو حباب را از گاز خنثی مانند ازت پر می‌کنند. در داخل هر لامپ خیاری دو الکترود برای ایجاد قوس الکتریکی طراحی ‌شده است. این الکترودها از جنس تنگستن با روکش اکسید باریوم هستند.

نور تولید شده لامپ خیاری اگر چه سفید رنگ است؛ اما طول موج‌های کامل نور مرئی را ندارد. نبود طیف کافی از نور قرمز باعث شده تا تشخیص رنگ‌ها در زیر لامپ خیاری سخت باشد. طول موج نور سفید خارج ‌شده از لامپ خیاری در محدوده 0.4 الی 0.55 میکرون است.

نصب لامپ بخار جیوه در روشنایی معابر و فضاهای باز که سقف بلندی دارند، متداول است. در نحوه نصب لامپ خیاری توجه به اتصال درست فاز و نول در ترانس و استارتر اهمیت بالایی دارد. در عین ‌حال لازم است تا از عملکرد سالم ترانس در هنگام نصب لامپ خیاری اطمینان کامل داشته باشید.