حریم خطوط برق یکی از موارد مهمی به شمار می رود که اگر در حوزه انتقال و توزیع برق باشیم یا حتی قصد ساخت و ساز ساختمانی را داشته باشیم می بایست به حریم خطوط برق مسلط باشیم تا هم مواردی ایمنی رعایت شود و هم از خطرات احتمالی جلوگیری کنیم، پس در این مقاله از آموزش برق در کالنجی به حریم خطوط برق خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب
حریم خطوط برق به چند دسته تقسیم می شود؟
به صورت کلی حریم خطوط برق به دو شاخه هوایی و زمینی تقسیم می شود که در ادامه بیشتر راجع به این مورد توضیحاتی را خدمت تان ارائه خواهیم کرد، اما قبل از این که به حریم خطوط برق بپردازیم نیاز است تا به صورت صحیح از تقسیم بندی ولتاژ های شبکه برق و انواع رنج های ولتاژی آشنا بشویم.
تقسیم بندی رنج ولتاژ در خطوط برق
رنج های ولتاژ در خطوط برق به سه بخش تقسیم بندی شده است:
- ولتاژ فشار ضعیف: به خطوط برقی که ولتاژ آن کمتر از 1 کیلو ولت(کمتر از 1000 ولت) است خطوط فشار ضعیف می گوییم.
- ولتاژ فشار متوسط: به خطوط برقی که رنج ولتاژ آنها بین 1کیلو ولت تا 63 کیلو ولت است خطوط فشار متوسط می گوییم.
- ولتاژ فشار قوی: به خطوط برقی که رنج ولتاژ آنها از 63 کیلو ولت بیشتر است خطوط فشار قوی می گوییم.
حریم خطوط هوایی انتقال و توزیع نیروی برق
ماده۱ـ در این تصویبنامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح به کار میروند:
الف ـ خط برق: مجموعهای از تجهیزات و متعلقات نظیر پایه، دکل، هادی، مقره، و کابل که به منظور انتقال و توزیع نیروی برق مورد استفاده قرار میگیرد.
ب ـ محور خط: خط فرضی رابط بین مرکز پایهها در طول خطوط هوایی و در کابلهای زمینی و زیر سطح آب در طول خط.
ج ـ مسیر خط: نواری در طول خطوط برق، که در خطوط هوایی حاصل از تصویر هادیهای جانبی خط بر روی زمین و در کابلهای زمینی و زیر سطح آب، منطبق با عرض مستحدثه مربوطه است.
د ـ حریم: حریم خطوط نیروی برق به دو نوع زمینی و هوایی تقسیم میشود:
۱ـ حریم زمینی: دو نوار در طرفین مسیر خط و متصل به آن از سطح زمین که عرض هریک از این دو نوار در این تصویبنامه تعیین شدهاست.
۲ـ حریم هوایی: نقاطی در هوا در امتداد هادی و به شکل مستطیل، ناشی از اعمال حریمهای افقی و عمودی به شرح زیر که هادی جریان برق در مرکز آن قرار میگیرد:
۱ـ۲ـ حریم عمودی: فاصله عمودی در هوا از طرفین هادی جریان برق در راستای قائم که در این تصویبنامه تعیین شدهاست.
۲ـ۲ـ حریم افقی: فاصله افقی در هوا از طرفین هادی جریان برق در راستای افق که در این تصویبنامه تعیین شده است.
هـ ـ ردیف ولتاژ: ولتاژ اسمی خطوط نیروی برق.
و ـ خط فشار ضعیف: خطی که دارای ولتاژ کمتر از یک کیلوولت است.
زـ خط فشار متوسط: خطی که دارای ولتاژ از یک تا 63 کیلوولت است.
ح: خط فشار قوی: خطی که دارای ولتاژ 63 کیلوولت و بالاتر است.
ماده۲ـ حریم خطوط هوایی برق با توجه به ردیف ولتاژهای مختلف به شرح زیر تعیین میشود:
۱ـ حریم خطوط برق فشار ضعیف:
حریم خطوط نیروی برق کمتر از یک کیلوولت، به صورت زمینی بوده که حداکثر آن (1.3) متر میباشد.
۲ـ حریم خطوط برق فشار متوسط:
الف ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 1 تا 20 کیلوولت به صورت زمینی بوده که حداکثر (2.10) متر میباشد.
ب ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 33 کیلوولت به صورت زمینی بوده که حداکثر (3.5) متر میباشد.
تبصره ـ حداقل میزان حریم در خطوط فشار ضعیف و متوسط موضوع بندهای (۱) و (۲) و یا جایگزینی حریم هوایی به جای حریم زمینی حداکثر تا مقادیر مندرج در بندهای مذکور با شرط وجود حق دسترسی به خطوط برق و کمال انتفاع از آن، براساس نوع هادی، ضوابط فنی ابلاغی وزارت نیرو، عوارض طبیعی، موقعیت محلی و سایر شرایط مطابق نظر وزیر نیرو تعیین میشود.
۳ـ حریم خطوط برق فشار قوی:
الف ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 63 کیلوولت به صورت زمینی و برابر (8) متر میباشد.
ب ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 132 کیلوولت به صورت زمینی و برابر (9) متر میباشد.
ج ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 230 کیلوولت به صورت زمینی و برابر (11.9) متر میباشد.
د ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 400 کیلوولت به صورت زمینی و برابر (14) متر میباشد.
هـ ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 765 کیلوولت به صورت زمینی و برابر (25) متر میباشد.
تبصره ـ وزارت نیرو میتواند در داخل و خارج از محدوده شهرها به صورت کلی یا موردی براساس ضوابط فنی ابلاغی آن وزارت، موقعیت محلی و سایر شرایط و به شرط اطمینان از استقامت خط، حریم هوایی را به شرح زیر اعمال نماید؛ در این صورت سی درصد (۳۰%) از حریمهای زمینی بند (۳) لازمالاجراء میباشد:
۱ـ در خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 63 کیلوولت حریم افقی (3) متر و حریم عمودی (6) متر میباشد.
۲ـ در خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 132 کیلوولت حریم افقی (4.5) متر و حریم عمودی (7) متر میباشد.
۳ـ درخطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 230 کیلوولت حریم افقی (6.5) متر و حریم عمودی (8) متر میباشد.
۴ـ درخطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 400 کیلوولت حریم افقی (9) متر و حریم عمودی (10) متر میباشد.
۵ ـ درخطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 765 کیلوولت حریم افقی (20) متر و حریم عمودی (15) متر میباشد.
ماده۳ـ در مواردی که خطوط هوایی فشار قوی از عوارض طبیعی نظیر جنگل، کوه و دره عبور نماید و همچنین در مواردی که اعمال حریم زمینی دشوار باشد، به پیشنهاد شرکت برق مربوط و تصویب وزیر نیرو با رعایت ضوابط فنی و ایمنی، میتوان به صورت موردی حریمهای هوایی مندرج در تبصره بند (3) ماده (3) را با شرط وجود حق دسترسی به خطوط برق و کمال انتفاع از آن، جایگزین حریم زمینی نمود.
ماده۴ـ در مورد توسعه محدوده شهر در اراضی و املاک خارج از محدودهای که قبلاً خطوط نیروی برق با استفاده از حق حریم در آن ایجاد شده، وزارت نیرو و شرکتهای برق کماکان از حق حریم استفاده مینمایند.
ماده۵ ـ در صورتی که ردیفهای ولتاژی در آینده بین ردیفهای ولتاژ مذکور در این تصویبنامه به وجود آید حریم زمینی و یا هوایی آن به تناسب حریم نزدیکترین ردیف ولتاژ بالاتر آن تعیین خواهد شد.
تبصره ـ تعیین و تشخیص ردیف ولتاژ خطوط نیروی برق با وزارت نیرو میباشد.
ماده۶ ـ هرگونه عملیات ساختمانی و اقداماتی نظیر ایجاد تأسیسات صنعتی، مسکونی، مخازن سوخت، انبارداری و تأسیسات دامداری یا باغ یا درختکاری در مسیر و حریم زمینی و هوایی خطوط انتقال و توزیع نیروی برق ممنوع است و فقط اقداماتی از قبیل زراعت فصلی و سطحی، حفظ یا کاشت درختان کم ارتفاع، حفرچاه و قنوات بدون استفاده از دکل حفاری، اکتشاف و بهرهبرداری از معادن، راهسازی و احداث شبکه آبیاری مشروط براینکه مانعی برای دسترسی به خطوط برق برای وزارت نیرو و شرکتهای برق ایجاد ننماید و سبب ایجاد خسارت برای تأسیسات خطوط برق نگردد با رعایت ماده (8) این تصویبنامه بلامانع است.
تبصره۱ـ تراکم و نوع درختان کم ارتفاع با توجه به وضعیت جغرافیایی محل و سایر شرایط توسط وزارت نیرو با کسب اطلاع از مراجع ذیربط اعلام خواهد شد.
تبصره۲ـ ایجاد شبکه آبیاری، حفر چاه و قنوات و راهسازی در اطراف پایههای خطوط نباید در فاصلهای کمتر از (3) متر از پیپایهها انجام گیرد. بهرهبرداری از معادن باید با رعایت ضوابط فنی از جمله ضوابط استقامت خطوط و در فاصلهای بیشتر از حریم زمینی مربوط به آن خط از اطراف پایههای آن انجام پذیرد.
تبصره۳ـ استفاده از مواد منفجره در مسیر و حریم خطوط برق ممنوع است.
تبصره۴ـ آن قسمت از بام ساختمانهایی که در محدوده زیر حریم هوایی در خارج از مسیر و حریمهای زمینی و هوایی قرار دارد، باید با شیب بیش از (45) درجه باشد. در صورتی که سقف ساختمانهای موضوع این تبصره فاصلهای بیش از (4) متر از حریم عمودی داشته باشند رعایت این تبصره الزامی نیست.
ماده۷ـ اشخاصی که بر خلاف مقررات این تصویبنامه اقدام به عملیات و تصرفاتی در مسیر و حریمهای زمینی و هوایی و در زیر حریم هوایی خطوط برق نمایند، مکلفند به محض اعلام وزارت نیرو و یا شرکتهای برق، عملیات و تصرفات را متوقف و به هزینه خود نسبت به رفع آثار عملیات و تصرفات مبادرت نمایند. در غیراین صورت براساس لایحه قانونی رفع تجاوز از تأسیسات آب و برق کشور ـ مصوب ۱۳۵۹ـ عمل میشود.
ماده۸ ـ کلیه عملیات مربوط به راهسازی، کشاورزی، حفر چاه و قنوات، عبور و حمل بار و ماشینآلات و مانند آن در مسیر و حریم خطوط نیروی برق و در زیر حریم هوایی توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی باید با رعایت اصول حفاظتی به منظور جلوگیری از بروز خطرات جانی و ورود خسارات مالی باشد و در مورد حفر چاه، قنوات و راهسازی قبلاً از شرکتهای برق وزارت نیرو، استعلام و اجازه کتبی کسب گردد و در هر حال نظر شرکتهای ذیربط باید ظرف یک ماه از تاریخ وصول درخواست اعلام شود.
ماده۹ـ حریم کابلهای برق در زیرزمین و زیر سطح آب نیممتر به صورت افقی و تا دو متر به صورت عمودی از محور کابل مطابق ضوابط فنی وزارت نیرو با حق دسترسی میباشد و در مواردی که کابل با سایر تأسیسات شهری از قبیل تلفن، لولهکشی آب، فاضلاب، گاز و مانند آن تقاطع نماید ضوابط فنی متداول شبکه انتقال و توزیع نیروی برق باید رعایت شود.
ماده۱۰ـ رعایت حریم و ضوابط فنی مصوب خطوط نیروی برق توسط اشخاص حقیقی و حقوقی الزامی است و در هر مورد که تأسیسات زیربنایی جدید مانند خطوط مخابراتی، راه و راهآهن، نفت، گاز، آب و فاضلاب با خطوط نیروی برق تقاطع نماید یا در حریم آن واقع شود این عمل با اخذ مجوز از وزارت نیرو یا شرکتهای برق ذیربط انجام میگردد. در مواردی که خطوط جدید نیروی برق از روی تأسیسات زیربنایی موجود عبور نماید رعایت حریم و ضوابط مربوطه با هماهنگی دستگاههای ذیربط الزامی است.
ماده۱۱ـ به منظور اطلاع صاحبان اراضی و املاک واقع در مسیر و حریم خطوط نیروی برق و جلب توجه آنان به اجرای مفاد قانون سازمان برق ایران، وزارت نیرو یا شرکتهای برق از طریق نشر آگهی در جراید و یا سایر وسایل مقتضی قابل استناد، آغاز اجرای عملیات احداث خط نیروی برق را اعلام میکند.
ماده۱۲ـ در صورت کاهش حریمهای خطوط برق در اجرای این تصویبنامه و پرداخت مابهازایی به دلیل اعمال محدودیتهای پیشین و براساس مستندات موجود توسط شرکتهای برق، محدودیتهای پیشین به درخواست مالک و تأدیه وجه آن به قیمت کارشناسی روز با رعایت مقررات مربوط مرتفع میشود.
تبصره ـ چنانچه حریمهای خطوط برق واقع در معابر عمومی و یا اراضی متعلق به بخشهای عمومی و دولتی و یا نیروهای نظامی و انتظامی کاهش یابد، املاک یا اراضی آزاد شده بدون دریافت هرگونه وجهی به دستگاه اجرایی مربوط واگذار خواهد شد. در مورد سایر اراضی برابر با طرحهای توسعه و عمران کالبدی ذیربط مصوب اقدام خواهد شد.
با سلام.اداره برق شهرستان کاشان اقدام به نصب ترانس 50Kروبروی منزل شخصی ما کرده است که این ترانس بصورت تک تیرو فاصله 1/5 متری از دیوار منزل ما قرارگرفته است. تقریبا 40درصد از نمای منزل ما را گرفته است. اداره برق هیچ مجوز حفاری از شهرداری نداشته و این اقدام در بافت تاریخی صورت گرفته است. آیا میشه اقدامی علیه اداره برق به منظور جابجائی ترانس نمود؟ و آیا اساسا اداره برق تخلفی انجام داده یا خیر.ممنوم
سلام سیم فشار قوی دقیقا بقل زمین ماست.
روی زمین نیوفتاده.
میشه بدونم چند متر حریممون هست؟
بدرود حداقل دو نیم متر باید فاصله داشته باشید
باسلام خدمت شما دوست بزرگوار
مایه زمین کشاورزی ۹۰۰ متری داریم که ازبالای زمین سیم فشارقوی ۷ تایی ردشده وازپایین زمین سیم فشارقوی ۵ تایی،ومایه اتاق ۲۰ متری گوشه ای از باغچه که زیرسیم نباشه درست کردیم ولی اداره برق میگه بایدتخریب کنیداونجاحریم هست،ماهم باغچه روتازه خریدیم،اگه وسط باغچه درست کنیم چون به سیم های ۷ تایی نزدیک میشیم صداشون اذیت میکنه وکلی درخت بایدقطع کنیم،الان موندیم چیکارکنیم،ممنون میشیم راهنمایی کنید.باسپاس
سلام بابد از سمت شهرداری یا دهیاری محلتون پیگیری کنین
سلام مهندس
یه زمین کشاورزی دارم که از کنارش رودخونه میگذره و مجوز برداشت آب از اداره امور آب گرفتم و منتها موتور دیزلی دارم و برق اون محدوده نیست ولی اخیرا اداره برق قراره یه برق فشار متوسط به یه کارخونه دولتی برس ونه که پایه هاش از زمین من رو میشه میخواستم بدونم آیا امکانش هست به من مجوز اشتراک برق سه فاز بدن؟
ممنون میشم راهنمایی ام کنید.
سلام احتمال زیاد بهتون بدن ولی هزینه ترانس و انشعاب رو ازتون میگیرن
با سلام
سال ۸۲ در زمین کشاورزی بنده و در یک گوشه بدون اجازه اداره برق جهت برق رسانی به یک مشترک ، در داخل زمین من تیربرق نصب کرده است به نحوی که کابل های روی تیر به صورت مورب از داخل زمین من رد شده است . الان که مجوز ساخت گلخانه دارم اداره برق میگه برق بهت نمیدم تا رفع حریم نکنی . ایا میتوانم از خود اداره برق بابت این موضوع شکایت کنم
سلام و درود باید به شهرداری یا دهیاری محلتون مراجعه کنید تا راهنمایتون کنند
سلام.یک منزل روستایی داخل طرح هادی روستایی ساختم.حالا که درخواست برق دادم میگن انشعاب برق داخل خیابون شما نیومده و شما هم بطور موقت در روستا زندگی میکنی.و هزینه های انشعاب را بطور کامل باید پرداخت کنی.فاصله آخرین تیر برق تا منزل ما ۱۸۰ متراست.به نظر شما من باید چکار کنم
سلام
ناچاراً باید کابل زمینی بکشین
سلام من باغ فنس کشیدم بالا باغ کابل برق رد شود من بعد به مشکل میخورم.
سلام. تابلو تبلیغاتی ما از کابل فشار قوی (۲۳۰ ولت) دو متر جلوتره (چون مغازه ما در حریم جاده هست و از خط کشی مرکزی جاده اصلی حدودا ۱۰ متر فاصله داره). نصب این تابلو غیرقانونیه؟
سلام قاعدتاً بله
سلام
جاده اصلی دارای دوباند رفت و برگشت جدا شده با جدول به عرض یک ونیم متری که در ان تیرق برق روشنایی قرار داده اند فاصله تیربرق از دو طرف جاده ((60سانتی متر است)) با این وجود که حریم فاصله های قانونی مشخص است پس این فاصله غیر قانونی است اگه کسی بر اثر واژگونی به پایه برق برخورد و فوت کند قاعدتا مطالبه دیه توسط اولیا دم قانونی است خب در اینجا بحث روشنایی است که خارج از عهده سازمان برق است ایا درمورد روشنایی فاصله قانونی طبق قانون اداره برق عمل می شود؟لذا موضوع قرار دادن ((پایه ))است
سلام و درود
پایه روشنایی مسئولش شهر داری هست نه اداره برق
روشنايي به شهرداري مربوط نيست بلكه به اداره برق تعلق دارد زيرا درمصرف مشتركين درصدي به عنوان هزينه روشنايي اخذ مي شود
سلام کابل های خودنگهدار مسی که برای برق مصرفی استفاده می کنیم چند ولت برق دارند؟و حریم آنها چند متر است؟
سلام ولتاژ شون ۲۲۰ ولت هست و کابل عادی فشار ضعیف حریم نداره و روکش عایقی دارن
در خیابان های شهر، شهرداری باید حریم خطوط انتقال برق را در خیابان کشی رعایت کند یا اداره برق باید حریم خیابان ها را در جانمایی ستون برق را در نظر بگیرد؟
با توجه به نقشه شهری هر دو باید حریم همدیگه رو رعایت کنند
سلام ۸ متر زمینی برای ۶۳ کیلو ولت یعنی چطور ؟ از زیر کابل از زمین به طرفین ۸ متر ؟ آیا با رعایت این فاصله امواج الکترومغناطیس هم بیخطر خواهند بود ؟
سلام منظور این است که از کابل هوایی تا زمین ۸ متر باید فاصله وجود داشته باشد و یک شعاع هشت متری اگر در نظر گرفته شود مشکلی از نظر امواج الکترومغناطیسی برای شما پیش نخواهد آمد
سلام ممنونم از متن و مطالب بسیار عالی و خوب تون خسته نباشید
ببخشید در خصوص سوال زیر می تونید راهنمایی ام کنید
یک دکل فشار قوی داریم، بیس سیمانی زیرش خراب شده و باید بصورت لایو تعمیر کنیم.
راهکار شما برای اینکه کارگران زیر دکل و تحت الشعاع میدان مغناطیسی قرار نگیرند راهکار شما چیست !؟
سلام با توجه به ارتفاع دکل ها، حریم اون رعایت شده و اگر زیر دکل بایستید اتفاقی نخواهد افتاد
سلام ممنونم از متن و مطالب بسیار عالی و خوب تون خسته نباشید
سلام و درود
سپاس از همراهی شما
سلام
جهت تخریب و نوسازی منزل مسکونی به اداره برق مراجعه کردیم،میگن فاصله کابل فشار ضعیف باید از صد و سی سانتیمتر بیشتر باشه (الان حدود ۸۰ سانتی متر)،میگن هزینه به عهده ما می باشد
در صورتی که در نصب ستون ها هیچ گونه نظمی رعایت نشده و در یک جا فاصله از دیوار هشتاد سانت،در ستون بعدی ۶۰ سانت،ستون بعدی دو متر و خوردهای است (یجورایی زیگ زاگ رفتنخودشون)
آیا ما رفتیم تو حریم اونا یا اونا بخاطر این بی نظمی اومدن تو حریم ما؟
هزینه با کیه؟
حداکثر باید ۱۳۰ سانتیمتر باشه بنا به فرموده شما
حداقل چقدر میتونه باشع؟این حداقل چطور تعیین میشه؟
ممنون میشم راهنمایی کنید
منم دقیقا همین مشکل رو دارم
به من میگن کابل های کل کوچه رو به هزینه خودم خودنگهدار کنم
واقعا متاسفم برای این درجه هر بی مسئولیتی اداره برق
باسلام .
در جاب جایی تیر برق .تیر جدید را در کنار منزل مسکونی اینجانب به گونه ایی تعبیه نمودند که فاصله ان با پشت بام منزل مسکونی ۵۸ سانتیمتر فاصله دارد . و به عبارتی این تیر بشکل نردبان راهیابی به داخل ساختمان را میسر نموده است .و از طرفی تششعات برق ممکن است برای اینجانب که بیمار شیمی در مانی هستم مضر باشد .خواهشمندم راهنمایی بفرمایید .با تشکر
سلام
میبایست به اداره برق مراجعه کنین جهت جابجایی تیر برق و رفع حریم
سلام و خسته نباشید.بسیار ممنون از اطلاعاتی که در اختیار بینندگان می گذارید.خداوند توان مضاعف عطا فرماید.بسیار ممنون
سلام متشکرم دوست عزیز
باسلام ، خسته نباشید، لطفا فاصله عمودی عبور خط ۳۳ کیلو ولت از زیر خط فشار قوی ۱۳۲ کیلوولت و از زیر خط ۲۳۰ کیلو ولت چند متر است ، با تشکر فراوان
سلام اقای غفاری میخوام منزلی بسازم حریم سیماهای فشارقوی حداکثرچندمتربایدباشد.ممنون
سلام در مقاله نوشته شده
سلام وقتتون بخیر خسته نباشین ببخشین به زمین دارم که کابل دکل های فشار قوی کنارشون رد شده که 63 کیلوت ولت میباشد میشه بفرمایین چند متر باید تا سیم ها فاصله رعایت کنم تا مشکلی از لحاظ واگذری انشعاب هم از لحاظ ایمن بودن مشکلی واسمون پیش نیاد ممنون میشم واقعا جوابمو بدین
سلام
الف ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ ۶۳ کیلوولت به صورت زمینی و برابر (۸) متر میباشد.
سلام
ارتفاع مجاز از سطح زمین برای کابل خودنگهدار فشار ضعیف در خیابانها یا کوچه ها چند متر لحاظ شده است؟ البته میدونم که حریم ندارن، چون عایق دارن. میخوام بدونم د خصوص برخورد با خودروهای بلند و قطع شدنش ارتفاعشون استاندارد داره؟
در چه استانداردی قید شده؟
با تشکر
عالی بود مرسی بایت مطالبتون
خواهش میکنم،بزرگوارید
بسیار عالی میباشد.خداوند به شما توفیق مزید و بیش از بیش عنایت نماید
متشکرم دوست عزیز