حریم خطوط برق یکی از موارد مهمی به شمار می رود که اگر در حوزه انتقال و توزیع برق باشیم یا حتی قصد ساخت و ساز ساختمانی را داشته باشیم می بایست به حریم خطوط برق مسلط باشیم تا هم مواردی ایمنی رعایت شود و هم از خطرات احتمالی جلوگیری کنیم، پس در این مقاله از آموزش برق در کالنجی به حریم خطوط برق خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب
حریم خطوط برق به چند دسته تقسیم می شود؟
به صورت کلی حریم خطوط برق به دو شاخه هوایی و زمینی تقسیم می شود که در ادامه بیشتر راجع به این مورد توضیحاتی را خدمت تان ارائه خواهیم کرد، اما قبل از این که به حریم خطوط برق بپردازیم نیاز است تا به صورت صحیح از تقسیم بندی ولتاژ های شبکه برق و انواع رنج های ولتاژی آشنا بشویم.
تقسیم بندی رنج ولتاژ در خطوط برق
رنج های ولتاژ در خطوط برق به سه بخش تقسیم بندی شده است:
- ولتاژ فشار ضعیف: به خطوط برقی که ولتاژ آن کمتر از 1 کیلو ولت(کمتر از 1000 ولت) است خطوط فشار ضعیف می گوییم.
- ولتاژ فشار متوسط: به خطوط برقی که رنج ولتاژ آنها بین 1کیلو ولت تا 63 کیلو ولت است خطوط فشار متوسط می گوییم.
- ولتاژ فشار قوی: به خطوط برقی که رنج ولتاژ آنها از 63 کیلو ولت بیشتر است خطوط فشار قوی می گوییم.
حریم خطوط هوایی انتقال و توزیع نیروی برق
ماده۱ـ در این تصویبنامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح به کار میروند:
الف ـ خط برق: مجموعهای از تجهیزات و متعلقات نظیر پایه، دکل، هادی، مقره، و کابل که به منظور انتقال و توزیع نیروی برق مورد استفاده قرار میگیرد.
ب ـ محور خط: خط فرضی رابط بین مرکز پایهها در طول خطوط هوایی و در کابلهای زمینی و زیر سطح آب در طول خط.
ج ـ مسیر خط: نواری در طول خطوط برق، که در خطوط هوایی حاصل از تصویر هادیهای جانبی خط بر روی زمین و در کابلهای زمینی و زیر سطح آب، منطبق با عرض مستحدثه مربوطه است.
د ـ حریم: حریم خطوط نیروی برق به دو نوع زمینی و هوایی تقسیم میشود:
۱ـ حریم زمینی: دو نوار در طرفین مسیر خط و متصل به آن از سطح زمین که عرض هریک از این دو نوار در این تصویبنامه تعیین شدهاست.
۲ـ حریم هوایی: نقاطی در هوا در امتداد هادی و به شکل مستطیل، ناشی از اعمال حریمهای افقی و عمودی به شرح زیر که هادی جریان برق در مرکز آن قرار میگیرد:
۱ـ۲ـ حریم عمودی: فاصله عمودی در هوا از طرفین هادی جریان برق در راستای قائم که در این تصویبنامه تعیین شدهاست.
۲ـ۲ـ حریم افقی: فاصله افقی در هوا از طرفین هادی جریان برق در راستای افق که در این تصویبنامه تعیین شده است.
هـ ـ ردیف ولتاژ: ولتاژ اسمی خطوط نیروی برق.
و ـ خط فشار ضعیف: خطی که دارای ولتاژ کمتر از یک کیلوولت است.
زـ خط فشار متوسط: خطی که دارای ولتاژ از یک تا 63 کیلوولت است.
ح: خط فشار قوی: خطی که دارای ولتاژ 63 کیلوولت و بالاتر است.
ماده۲ـ حریم خطوط هوایی برق با توجه به ردیف ولتاژهای مختلف به شرح زیر تعیین میشود:
۱ـ حریم خطوط برق فشار ضعیف:
حریم خطوط نیروی برق کمتر از یک کیلوولت، به صورت زمینی بوده که حداکثر آن (1.3) متر میباشد.
۲ـ حریم خطوط برق فشار متوسط:
الف ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 1 تا 20 کیلوولت به صورت زمینی بوده که حداکثر (2.10) متر میباشد.
ب ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 33 کیلوولت به صورت زمینی بوده که حداکثر (3.5) متر میباشد.
تبصره ـ حداقل میزان حریم در خطوط فشار ضعیف و متوسط موضوع بندهای (۱) و (۲) و یا جایگزینی حریم هوایی به جای حریم زمینی حداکثر تا مقادیر مندرج در بندهای مذکور با شرط وجود حق دسترسی به خطوط برق و کمال انتفاع از آن، براساس نوع هادی، ضوابط فنی ابلاغی وزارت نیرو، عوارض طبیعی، موقعیت محلی و سایر شرایط مطابق نظر وزیر نیرو تعیین میشود.
۳ـ حریم خطوط برق فشار قوی:
الف ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 63 کیلوولت به صورت زمینی و برابر (8) متر میباشد.
ب ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 132 کیلوولت به صورت زمینی و برابر (9) متر میباشد.
ج ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 230 کیلوولت به صورت زمینی و برابر (11.9) متر میباشد.
د ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 400 کیلوولت به صورت زمینی و برابر (14) متر میباشد.
هـ ـ حریم خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 765 کیلوولت به صورت زمینی و برابر (25) متر میباشد.
تبصره ـ وزارت نیرو میتواند در داخل و خارج از محدوده شهرها به صورت کلی یا موردی براساس ضوابط فنی ابلاغی آن وزارت، موقعیت محلی و سایر شرایط و به شرط اطمینان از استقامت خط، حریم هوایی را به شرح زیر اعمال نماید؛ در این صورت سی درصد (۳۰%) از حریمهای زمینی بند (۳) لازمالاجراء میباشد:
۱ـ در خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 63 کیلوولت حریم افقی (3) متر و حریم عمودی (6) متر میباشد.
۲ـ در خطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 132 کیلوولت حریم افقی (4.5) متر و حریم عمودی (7) متر میباشد.
۳ـ درخطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 230 کیلوولت حریم افقی (6.5) متر و حریم عمودی (8) متر میباشد.
۴ـ درخطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 400 کیلوولت حریم افقی (9) متر و حریم عمودی (10) متر میباشد.
۵ ـ درخطوط نیروی برق ردیف ولتاژ 765 کیلوولت حریم افقی (20) متر و حریم عمودی (15) متر میباشد.
ماده۳ـ در مواردی که خطوط هوایی فشار قوی از عوارض طبیعی نظیر جنگل، کوه و دره عبور نماید و همچنین در مواردی که اعمال حریم زمینی دشوار باشد، به پیشنهاد شرکت برق مربوط و تصویب وزیر نیرو با رعایت ضوابط فنی و ایمنی، میتوان به صورت موردی حریمهای هوایی مندرج در تبصره بند (3) ماده (3) را با شرط وجود حق دسترسی به خطوط برق و کمال انتفاع از آن، جایگزین حریم زمینی نمود.
ماده۴ـ در مورد توسعه محدوده شهر در اراضی و املاک خارج از محدودهای که قبلاً خطوط نیروی برق با استفاده از حق حریم در آن ایجاد شده، وزارت نیرو و شرکتهای برق کماکان از حق حریم استفاده مینمایند.
ماده۵ ـ در صورتی که ردیفهای ولتاژی در آینده بین ردیفهای ولتاژ مذکور در این تصویبنامه به وجود آید حریم زمینی و یا هوایی آن به تناسب حریم نزدیکترین ردیف ولتاژ بالاتر آن تعیین خواهد شد.
تبصره ـ تعیین و تشخیص ردیف ولتاژ خطوط نیروی برق با وزارت نیرو میباشد.
ماده۶ ـ هرگونه عملیات ساختمانی و اقداماتی نظیر ایجاد تأسیسات صنعتی، مسکونی، مخازن سوخت، انبارداری و تأسیسات دامداری یا باغ یا درختکاری در مسیر و حریم زمینی و هوایی خطوط انتقال و توزیع نیروی برق ممنوع است و فقط اقداماتی از قبیل زراعت فصلی و سطحی، حفظ یا کاشت درختان کم ارتفاع، حفرچاه و قنوات بدون استفاده از دکل حفاری، اکتشاف و بهرهبرداری از معادن، راهسازی و احداث شبکه آبیاری مشروط براینکه مانعی برای دسترسی به خطوط برق برای وزارت نیرو و شرکتهای برق ایجاد ننماید و سبب ایجاد خسارت برای تأسیسات خطوط برق نگردد با رعایت ماده (8) این تصویبنامه بلامانع است.
تبصره۱ـ تراکم و نوع درختان کم ارتفاع با توجه به وضعیت جغرافیایی محل و سایر شرایط توسط وزارت نیرو با کسب اطلاع از مراجع ذیربط اعلام خواهد شد.
تبصره۲ـ ایجاد شبکه آبیاری، حفر چاه و قنوات و راهسازی در اطراف پایههای خطوط نباید در فاصلهای کمتر از (3) متر از پیپایهها انجام گیرد. بهرهبرداری از معادن باید با رعایت ضوابط فنی از جمله ضوابط استقامت خطوط و در فاصلهای بیشتر از حریم زمینی مربوط به آن خط از اطراف پایههای آن انجام پذیرد.
تبصره۳ـ استفاده از مواد منفجره در مسیر و حریم خطوط برق ممنوع است.
تبصره۴ـ آن قسمت از بام ساختمانهایی که در محدوده زیر حریم هوایی در خارج از مسیر و حریمهای زمینی و هوایی قرار دارد، باید با شیب بیش از (45) درجه باشد. در صورتی که سقف ساختمانهای موضوع این تبصره فاصلهای بیش از (4) متر از حریم عمودی داشته باشند رعایت این تبصره الزامی نیست.
ماده۷ـ اشخاصی که بر خلاف مقررات این تصویبنامه اقدام به عملیات و تصرفاتی در مسیر و حریمهای زمینی و هوایی و در زیر حریم هوایی خطوط برق نمایند، مکلفند به محض اعلام وزارت نیرو و یا شرکتهای برق، عملیات و تصرفات را متوقف و به هزینه خود نسبت به رفع آثار عملیات و تصرفات مبادرت نمایند. در غیراین صورت براساس لایحه قانونی رفع تجاوز از تأسیسات آب و برق کشور ـ مصوب ۱۳۵۹ـ عمل میشود.
ماده۸ ـ کلیه عملیات مربوط به راهسازی، کشاورزی، حفر چاه و قنوات، عبور و حمل بار و ماشینآلات و مانند آن در مسیر و حریم خطوط نیروی برق و در زیر حریم هوایی توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی باید با رعایت اصول حفاظتی به منظور جلوگیری از بروز خطرات جانی و ورود خسارات مالی باشد و در مورد حفر چاه، قنوات و راهسازی قبلاً از شرکتهای برق وزارت نیرو، استعلام و اجازه کتبی کسب گردد و در هر حال نظر شرکتهای ذیربط باید ظرف یک ماه از تاریخ وصول درخواست اعلام شود.
ماده۹ـ حریم کابلهای برق در زیرزمین و زیر سطح آب نیممتر به صورت افقی و تا دو متر به صورت عمودی از محور کابل مطابق ضوابط فنی وزارت نیرو با حق دسترسی میباشد و در مواردی که کابل با سایر تأسیسات شهری از قبیل تلفن، لولهکشی آب، فاضلاب، گاز و مانند آن تقاطع نماید ضوابط فنی متداول شبکه انتقال و توزیع نیروی برق باید رعایت شود.
ماده۱۰ـ رعایت حریم و ضوابط فنی مصوب خطوط نیروی برق توسط اشخاص حقیقی و حقوقی الزامی است و در هر مورد که تأسیسات زیربنایی جدید مانند خطوط مخابراتی، راه و راهآهن، نفت، گاز، آب و فاضلاب با خطوط نیروی برق تقاطع نماید یا در حریم آن واقع شود این عمل با اخذ مجوز از وزارت نیرو یا شرکتهای برق ذیربط انجام میگردد. در مواردی که خطوط جدید نیروی برق از روی تأسیسات زیربنایی موجود عبور نماید رعایت حریم و ضوابط مربوطه با هماهنگی دستگاههای ذیربط الزامی است.
ماده۱۱ـ به منظور اطلاع صاحبان اراضی و املاک واقع در مسیر و حریم خطوط نیروی برق و جلب توجه آنان به اجرای مفاد قانون سازمان برق ایران، وزارت نیرو یا شرکتهای برق از طریق نشر آگهی در جراید و یا سایر وسایل مقتضی قابل استناد، آغاز اجرای عملیات احداث خط نیروی برق را اعلام میکند.
ماده۱۲ـ در صورت کاهش حریمهای خطوط برق در اجرای این تصویبنامه و پرداخت مابهازایی به دلیل اعمال محدودیتهای پیشین و براساس مستندات موجود توسط شرکتهای برق، محدودیتهای پیشین به درخواست مالک و تأدیه وجه آن به قیمت کارشناسی روز با رعایت مقررات مربوط مرتفع میشود.
تبصره ـ چنانچه حریمهای خطوط برق واقع در معابر عمومی و یا اراضی متعلق به بخشهای عمومی و دولتی و یا نیروهای نظامی و انتظامی کاهش یابد، املاک یا اراضی آزاد شده بدون دریافت هرگونه وجهی به دستگاه اجرایی مربوط واگذار خواهد شد. در مورد سایر اراضی برابر با طرحهای توسعه و عمران کالبدی ذیربط مصوب اقدام خواهد شد.
سلام فاصله تیربرق کارگاه ما تا ترانس برق ۵۰۰متراست ۹۰آمپربرق دارداین تیر
سلام نزدیک منزل ما یه ترانس نصب شده آیا برای سلامتی ضرر دارد
سلام وقتتون به شادی من یک دختر بچه تقریبا ۲ ساله دارم و الان باردارم ۶ ماهه تازه به یک منزل نقل مکان کردیم
متوجهشدم دو کوچه بالاتر دکل فشار قوی هست که روی آن ۱۸ مقر هست فاصله انبا منزل ما حدود ۲۵ متر هست آیا برای خودم و خانواده ام مشکل داره ؟ نیاز مبرم به پاسخش دارم چون طبق چیز هایی که خوندم ظاهرن این ولتاژ میرسه به ۱۹۸ که نزدیک ۲۳۰ کیلوولت هست و این مقدار موردی نداره ممنون میشم هرچه سریعتر پاسختون رو بشنوم
سلام و درود
نه مشکلی نداره خیال تون راحت باشه
سلام من یک واحد در مسکن مهر دارم که جلوی پنجره اتاق خوابم یک ترانس بزرگ فشار متوسط هست. فاصله ی افقی تا پنجره ام حدود ۲ متر میشه.ایا میدان اش برای سلامتی ما بده؟ یک عکس هم دارم بفرستم براتون اگر بشه
ارادتمند شما
سلام و درود نه مشکلی نداره
از نظر سلامتی حتما مشکل داره ولی از نظر قانونی متاسفانه مشکلی نداره/در بافتهای قدیمی و مشخصا در مسکن مهر بیشتر شهرها این مشکل هست-قرار بوده که ترانسها و خطوط فشار متوسط تا جای ممکن زمینی اجرا بشه که بخاطر مسایل مالی اینکار به ضرر سلامتی مردم انجام نشده/سعی کن بچه یا سالمند رو از قسمت دور نگه داری.
سلام وقت بخیر، از حریم برق 230 میشه برق 220 خانگی را بصورت زمینی برق کنتور کشید
خیر بایستی توسط ترانس ولتاژ کاهش یابد.
سلام،در داخل کوچه های روستایی که طرح هادی و دهیاری نداره دیواری دومتر ارتفاع زدیم. فاصله قانونی این دیوار با سیم مسی برق باید چند متر باشه؟
سلام وقتتون بخیر قربان.من ی جوشکارم و داخل نیروگاه برق شهر شیراز که برق شیراز و حتی فک کنم قسمتی از برق بوشهرو هم تامین میکنه دارم کار میکنم و نصب دزدگیر میکنیم البته دزدگیر صفحه ای کامل با دو متر افقی در یک متر ارتفاع نه دزدگیره نرده ای.و اینجایی که هستیم تا دو روز دیگ میرسیم نزدیک یک منطقه ای ک یکی از ستوناش در فاصله پنج متر عمودی و ی سه متر افقی ازمون فاصله داره ولی خب ما اینارو نصب کنیم تقریبا میرسیم ب ی چی حول و حوشه سه متر فاصله با این کابل که حامل جریان 230 کیلو ولتی برق هستش اینا خودشون با صد تاتبصره و ایشالا ک چیزی نمیشه میگن خبری نیس ولی خب دیگ واقعا انقدرا ارزش نداره برا ی کار کردن ادم بخاد با جونش بازی کنه از نظر شما خطرناکه طبق گفته ای ک خدمتتون ارائه کردم.ممنون میشم جناب راهنماییم کنید بازم ببخشید خدانگهادارتون
سلام و درود
کار کردن در چنین شرایطی رو پیشنهاد نمیکنم
با سلام
برق فشار ضعیف تیر چوبی از باغ ما رد شده و ماهم با فاصله ۱ متری بنا احداث کردیم و حریم رعایت نشده. ایا امکانش هست که با ارایه دادخواست و محکوم کردن اداره برق و به هزینه اداره این سیم و تیرهای چوبی جمع اوری بشه یا باید خودمون هزینه کنیم؟
سلام
این مورد رو باید از شهرداری محل تون بپرسبن
سلام و درود
شما ی استعلام بگیرید اگر ساخت و ساز شما زودتر از شرکت توزیع برق در آن ناحیه بوده با ی دادخواست رفع تجاوز تاسیسات اداره برق از ملک خود میتوانید دادخواست داد ولی اگر تاسیسات اداره برق قبل از ساخت و ساز شما بوده با هزینه خودتان باید رفع حریم کرد .
سلام حق تقدم مهمه درعبور شبکه ویا احداث ساختمان ولی اگر شما سند مالکیت دارید ومجوز تغییر کاربری زمین کشاورزی می تونید درشکایت پیروز شوید.
باسلام عبورکابل فشارضعیف برق 25امپرازعرض جاده بصورت هوای نیاز به مجوز اداره راه داردیاخیر
سلام نه نیاز نداره
سلام زمینمن داخل کوچه ۵متری هست میخام ۳طبقه تک واحدی بسازمش ولی نامه اداره برق به شهرداری دستورداده فقط ۲واحد خواستم ببینم چه راهکاری میتونمانحام بدم که مجوز بگیرم از اداره برق
سلام ما درروستای علی آباد گونه پارکینگ ساختمان رو مغازه کردیم ویه مقدار لباس آوردم که چون تو آخر روبه بیابان هست اصلا مشتری نداریم همیشه هم بسته است حالا قبض برق ۶ میلیون اومده رفتیم اداره برق محمد شهر جواب درست ندادن ما هم ۳ تا بچه مدرسه خودمون هم مستاجر هستیم از کجا بیاریم ۶ میلیون واریز کنیم در حالی که شوهرم کار گره کار نیست لطفا کمک کنید
با سلام
لطفا بفرمائید حداقل فاصله مجاز مخازن سوخت گازوئیل سقف ثابت از پست زمینی 230 چقدر است ؟ اگر استانداردی سراغ دارید اعلام بفرمائید .
با سلام و وقت بخیر
یک اتاقک پست برق زرد قدیمی به ابعاد حدود ۱۲ متر مربع چسبیده به بلوک ما هست. می خواستم بدونم برای سلامت ساکنان مشکلی ایجاد می کند؟
این اتاقکها برای هر چند بلوک در میان در کل مجتمع وجود دارد.
با تشکر
سلام
نه مشکلی نداره
سلام. من در خوابگاهی زندگی میکنم که پست فشار قوی مترو در کنار اون قرار داره. از مسئول برق مترو که پرسیدم گفت برقش ۲۲۰ ولت هست. الان اتاق من تقریبا ۱۵ متر از پست فشار فاصله داره باتوجه به اطلاعات شما فاصله ایمن چقدر هست؟
سلام
برق ۲۲۰ فشارضغیف هست و از این طرف میفرمایید فشارقوی.
متوجه منظور تون نشدم
سلام
تیر برق فشار ضعیف حداقل باید در چه فاصله ای از منزل مسکونی قرار گیرد؟
سلام تیر برق فشار ضعیف در فاصله ۱.۳ ( یک متر وسی سانتی متری ) باید قرار بگیرد اما اگر در کوچه ای باشد که عرض کوچه کمتر در زمان طراحی شبکه برق باید فرم کاهش رفع حریم پر شود و تا ۹۰ سانتی متر و در خیلی مواقع که کوچه کم عرض بلشد تا ۵۰ سانتی متری میشود انجام داد.
حریم افقی فشار ضعیف بستگی به کابلی یا سیمی بودن شبکه حداقل۵۰ سانت و حداکثر ۱۵۰ سانت
سلام فاصله تیر های برق 20 کیلو ولت از هم باید چقدر باشه ؟
سلام،زمین مسکونی که کنارش تیر برق هست ،چقد باید عقب نشینی کنه؟؟ممنون
سلام و درود حریم تیر برق دو و نیم متر هست
در صورتی که ماشین سنگین کابل برق فشار ضعیف رو قطع کنه و موجب خسارت به منازل مسکونی بشه جبران خسارت بر عهده اداره برق یا مالک خودرو؟ ضمن اینکه مالک ادعا داره کابل برق پایین بوده و مقصر نیست.
سلام
جزییاتش رو اطلاع ندارم و نظری ندارم
سلام اداره برق فقط هزینه کابل را میده و اگر خسارتی به لوازم خانه بخوره باید راننده کامیون پرداخت کنه
سلام، بعضی از سایتها حریم فشار قوی ۶۳ کیلوولت از نظر ایمنی خیلی خیلی بیشتر نوشتند . شبها خواب ندارم و دنبال فروش و جابجایی خانه هستم .گرفتار شدم .
لطفا اگر منابع و مطالبی دارید راهنمایی ام کنید .
سلام
حریم های استاندارد رو در این مقاله نوشتیم
سلام. منم دقیقا دچار مشکل شما شدم. الان دنبال جابجایی ام
سلام،من ناظر اداره برق هستم،حریم 63 کیلو ولت 8 متر هست،اگر شما ساخت وساز ندارید هیچ نگرانی نداشته باشید،
پاسخ شرافتمندانه من به عنوان متخصص این مسأله اینه که اگر برات مقدوره حتما اینکارو انجام بدی/در استانداردهای معتبر حداقل فاصله 20متری الزامی هست/ولی با توجه به اینکه شما زمان بیشتری رو در خانه سپری میکنید و داِیما تحت تاثیر ولتاژ هستید,هرچه بیشتر فاصله بگیرید بهتره/خطرات فقط محدود به برقگرفتگی و اتش سوزی نیست و تاثیرات میدانهای الکتریکی اطراف سیم های برق ,بشدت موجب مشکلات عصبی ,مغزی,کارکرد ماهیچه ها و سرطان و…هم میشود.
برق روستاها معمولا از کدام دسته هست که بالاتر اشاره کردین؟
چون من یه زمین خریدم کنار جاده اصلی ورودی روستا که برق روستا هم از کنار زمین من رد شده میخواستم ببینم برای ساخت بنا چقدر باید فاصله داشته باشم از حریم
سلام کاری به روستا و شهر نداره هر کدوم از این ها ممکنه از کناز زمین تون رد شده باشه
20 کیلو،حریم 2متر و نیم