تابلو برق محفظه‌ای است که برای نگهداری از تجهیزات انتقال دهنده برق کاربرد دارد. امروزه تابلوهای برق را در مدل‌های فلزی و پلاستیکی با ابعاد و ویژگی‌های متنوع تولید می‌کنند. برای تشکیل یک تابلو برق و انتقال جریان باید یک سری تجهیزات مهم را نیز فراهم کنید. عدم وجود هر یک از تجهیزات تشکیل دهنده تابلو برق؛ مانع از انتقال درست جریان و حفظ ایمنی اشخاص و سایر تجهیزات خواهد شد. در ادامه مطلب به بررسی لیست تجهیزات تابلو برق می‌پردازیم.
فهرست مطالب
1_ بی متال
رله حرارتی یا بی متال از مدار در برابر افزایش حرارت ناشی از اضافه بار محافظت می‌کند. بی متال از دو قطعه فلز با ضریب انبساط طولی متفاوت تشکیل می‌شود. زمانی که اضافه بار در مدار ایجاد شده و میزان حرارت افزایش می‌یابد؛ یکی از قطعات فلزی بی متال زودتر از دیگری افزایش طول پیدا کرده و خم می‌شود. به این ترتیب جریان برق در مدار قطع شده و از ایجاد مشکلات ناشی از افزایش حرارت جلوگیری به عمل خواهد آمد.
2_ کلید اتوماتیک MCCB
از جمله تجهیزاتی که از مدار در برابر ایجاد اضافه بار و اتصال کوتاه محافظت می‌کنند؛ می‌توانیم به کلید اتوماتیک کامپکت اشاره کنیم. عملکرد کلید کمپکت؛ شباهت‌هایی با کلید مینیاتوری دارد، ولی از یک سری تفاوت بسیار مهم نیز برخوردار هستند. کلیدهای کامپکت قابلیت تغییر تنظیمات تریپ داشته و از نرخ جریان بالاتری پشتیبانی می‌کنند.
3_ کلید مینیاتوری MCB
یکی از مهم‌ترین تجهیزات تشکیل دهنده تابلو برق، کلید مینیاتوری است. کلید مینیاتوری نوعی کلید الکترومکانیکی خودکار محسوب می‌شود. این تجهیز از مدار در برابر ایجاد اتصال کوتاه و اضافه بار (افزایش ولتاژ) محافظت می‌کند. مهم‌ترین ویژگی کلید مینیاتوری؛ خودکار بودن قطع و وصل جریان برق هنگام ایجاد مشکل و رفع آن است.
4_ کلید حرارتی MPCB
کلید حرارتی از مدار حین راه‌اندازی و کار، در برابر اضافه بار و ایجاد اتصال کوتاه محافظت می‌کند. این نوع کلید قابلیت قطع جریان برق در مدار را داشته و یک تجهیز کاربردی محسوب می‌شود. کلید حرارتی با نام‌های راه‌انداز موتور و کلید حرارتی-مغناطیسی هم شناخته می‌شود.
5_ کلید محافظ جان RCD
چنانچه هنگام نشت جریان، برق مدار قطع نشود؛ خطرات جدی برای اشخاص و تجهیزات ایجاد خواهند شد. به همین علت از انواع کلید محافظ جان تک فاز و سه فاز برای تشخیص نشت جریان و قطع برق استفاده می‌شود. البته کلید محافظ جان برای جلوگیری از ایجاد شوک ناشی از تماس غیر مستقیم با جریان برق هم کاربرد دارد.
6_ کلید گردان
از انواع کلید گردان برای قطع و وصل سه فاز، ستاره، مثلث کردن و همچنین چپ گرد یا راست گرد کردن موتور استفاده می‌شود. عملکرد کلید گردان به صورت دستی است. همانطور که از نام این تجهیز مشخص است؛ قابلیت گردش داشته و بر همین اساس جریان مدار را قطع و وصل می‌کند.
7_ کلید قطع اضطراری SEM
از جمله مهم‌ترین تجهیزات تابلو برق می‌توانیم به کلید قطع اضطراری اشاره کنیم. همانطور که از نام این کلید مشخص است؛ در مواقع اضطراری از آن استفاده می‌شود. کلید قطع اضطراری؛ قبل یا بعد از شستی استپ قرار می‌گیرد. مهم‌ترین تفاوت کلید قطع اضطراری با شستی استپ؛ غیر قابل بازگشت بودن وضعیت کلید اضطراری است. برای تغییر حالت کلید قطع اضطراری باید وضعیت قرارگیری کلید را با چرخاندن آن تغییر دهید. چنانچه در تابلو برق اختلالی ایجاد شود؛ می‌توانید به سرعت و به صورت دستی، کلید قطع اضطراری را فعال کنید. با انجام این کار جریان برق در مدار قطع خواهد شد.
8_ کنتاکتور
کنتاکتور نوعی کلید الکترومغناطیسی است که عملکردی شبیه به رله دارد. با این تفاوت که از انواع کنتاکتور برای مدارهایی با جریان بالاتر استفاده می‌شود. مهم‌ترین مزیت کنتاکتور نسبت به سایر تجهیزات مشابه؛ قابل کنترل بودن از راه دور است. همزمان با تحریک بوبین یا همان سیم پیچ کنتاکتور؛ جریان مدار از راه دور قطع یا وصل می‌شود.
9_ تایمر
تایمر تابلو برق یکی از منحصر به فردترین تجهیزات تشکیل دهنده تابلو برق است. با استفاده از تایمر می‌توانید زمان هدایت سیگنال به سمت خروجی را تعیین کنید. بنابراین تایمر یک تجهیز تنظیم شونده است و به بهبود عملکرد تابلو برق کمک می‌کند.
10_ ترمینال
برای اتصال سیم‌های برق به یکدیگر و در نتیجه برقراری ارتباط بین تجهیزات مختلف در تابلو برق از ترمینال استفاده می‌شود. به کمک ترمینال‌ها می‌توانید سیم‌های برق را به صورت محکم و ایمن به یکدیگر متصل کنید. به این ترتیب احتمال جدا شدن سیم‌های برق و ایجاد خطرات جدی از بین می‌رود.
11_ ترانس سی تی و پی تی
از انواع ترانس سی تی (ترانس جریان) و پی تی (ترانس ولتاژ) برای اندازه‌گیری میزان ولتاژ و جریان استفاده می‌شود. البته کاربرد این دو نوع تجهیز تابلو برق به اندازه‌گیری جریان و ولتاژ محدود نیست. بلکه تجهیزات نامبرده جریان برق با یک ولتاژ مشخص را دریافت کرده و پس از تبدیل به ولتاژ پایین‌تر آن را به سمت خروجی هدایت می‌کنند.
12_ رله حفاظتی
انواع رله حفاظتی وظیفه تشخیص وضعیت غیر عادی در مدار را بر عهده دارند. رله‌های حفاظتی با اندازه‌گیری ولتاژ، فرکانس و… ایجاد نقص در مدار الکتریکی را تشخیص می‌دهند. بعد از تشخیص نقص در مدار هم قسمت معیوب را از بقیه سیستم جدا کرده و مانع از قطع جریان برق خواهند شد.
13_ شینه (Busbar) و مقره (Insulator)
در تابلوهای برق تجهیزی به نام شینه هم نصب می‌شود. شینه وظیفه انتقال جریان برق بین سایر تجهیزات تابلو را برعهده دارد. البته برای تابلوهای برقی که جریان ورودی به آن‌ها ولتاژ بالایی دارد از شینه استفاده می‌شود. از جمله دیگر تجهیزات تابلو برق می‌توانیم به مقره اشاره کنیم. مقره نوعی هادی است که برای اتصال کابل برق استفاده می‌شود.
14_ پوشن باتن
شستی یا پوشن باتن یکی از ساده‌ترین تجهیزات تابلو برق محسوب می‌شود. البته ساده بودن این تجهیز به معنای بی اهمیت بودن عملکرد آن نیست. از انواع پوش باتن به منظور ایجاد تغییرات آنی در مدار و تابلو برق استفاده می‌شود. عملکرد پوشن باتن به صورت دستی بوده و اپراتور باید آن را ایجاد کند. ایجاد تغییر در وضعیت پوشن باتن هم به واسطه فشردن این تجهیز انجام می‌شود.
15_ پدال و میکروسوئیچ
در کنار سایر تجهیزات خودکار تابلو برق، یک سری تجهیز غیر خودکار هم نصب می‌شوند. پدال یک تجهیز غیر خودکار است که به منظور ایجاد تغییر و کنترل دستی تابلو برق کاربرد دارد. میکروسوئیچ هم یکی دیگر از تجهیزات دستی تابلو برق است. از میکروسوئیچ برای قطع و وصل جریان برق به صورت دستی در تابلو استفاده می‌شود.
16_ چراغ سیگنال
همه تجهیزات نصب شده در تابلو برق وظیفه تنظیم یا قطع و وصل جریان برق را بر عهده ندارند. چراغ سیگنال تجهیزی است که عملکرد متفاوتی داشته و یک تجهیز هشدار دهنده محسوب می‌شود. چراغ‌های سیگنال با رنگ‌های متنوع در دسترس هستند. هر یک از رنگ‌های چراغ سیگنال هم یک مفهوم مشخص را نشان می‌دهند.
17_ HMI و PLC
در سیستم‌های پیچیده که تکنسین باید جزئیات بیشتری را بررسی کند؛ به استفاده از سیستم‌های رابط و کمکی نیاز است. HMI نوعی نمایشگر یا در واقع رابط سخت افزاری-نرم افزاری است که وضعیت مدار را به صورت گرافیکی نمایش می‌دهد. به کمک HMI؛ تکنسین بهتر می‌تواند وضعیت مدار و تابلو برق را کنترل کند. برای تشکیل تابلو برق از یک تجهیز برنامه‌پذیر هم استفاده می‌شود. PLC تجهیز برنامه‌پذیری است که به کنترل بهتر مدار کمک می‌کند.
18_ ریل
برای نصب منظم و محکم انواع کلید و سایر تجهیزات تابلو برق از ریل استفاده می‌شود. ریل‌های تابلو برق دارای چندین سوراخ برای نصب سایر تجهیزات هستند. با نصب ریل در تابلو برق از ایجاد لغزش و جابه‌جایی تجهیزات تشکیل دهنده تابلو جلوگیری می‌شود.
19_ داکت کابل
برای کابل‌کشی منظم و جلوگیری از وارد شدن صدمات فیزیکی به انواع کابل از داکت استفاده می‌شود. داکت نوعی کانال فلزی یا پلاستیکی است که کابل از میان آن عبور می‌کند. انواع داکت در ابعاد مختلف و متناسب با سایزهای استاندارد کابل تولید می‌شوند.
20_ لیبل
برای شناسایی دقیق تجهیزات تابلو برق و افزایش ایمنی از لیبل استفاده می‌شود. هر یک از تجهیزات تابلو برق باید یک برچسب یا همان لیبل مشخص داشته باشند. بر روی لیبل معمولا علائم هشداری، ایمنی و نمادهایی خاص چاپ می‌شوند.
21_ انواع نمایشگرها و سیستم توزین
برای بررسی وضعیت عادی و درست تابلوهای برق به استفاده از چند نمایشگر مختلف نیاز است. از جمله مهم‌ترین نمایشگرهای تابلو برق می‌توانیم به نمایشگر ولتاژ، آمپر مصرف شده توسط هر قسمت و همچنین آمپر مصرفی کل تجهیزات اشاره کنیم. برخی از نمایشگرها نیز نشان دهنده جزئیات سیستم توزین یک دستگاه هستند. این نمایشگرها رقم وزن دریافت شده را به سیگنال تبدیل کرده و از این طریق تغییرات پارامترهای وزنی دستگاه‌های مختلف را کنترل می‌کنند.
22_ کابل، سیم، شماره سیم و وارنیش حرارتی
طی مراحل آماده‌سازی یک تابلو برق؛ چندین کابل و سیم مختلف هم به آن وارد و هم از تابلو خارج می‌شوند. هر یک از کابل‌ها و سیم‌های وصل شده به تجهیزات داخلی تابلو برق باید شماره و لیبل داشته باشند تا اپراتور دچار خطا نشود. این تجهیزات تابلو برق باید به واسطه سرسیم‌ها محکم شده و احتمال ایجاد خطر کاهش پیدا کند. استفاده از وارنیش هم برای اتصال دو کابل به یکدیگر یا عایق کردن قسمت فلزی یک کابل که در معرض هوا قرار می‌گیرد، ضروری است.
23_ پنل پیانویی
از جمله دیگر تجهیزات تابلو برق که به کنترل آسان‌تر وضعیت و منظم شدن تابلو کمک می‌کنند؛ می‌توانیم به پنل پیانویی اشاره کنیم. پنل پیانویی یک تجهیز فلزی است که چراغ‌های سیگنال، کلیدها و… تابلو برق بر روی آن قرار می‌گیرند. نمادها، نکات ایمنی و هر نکته‌ای که اطلاع از آن برای اپراتور ضروری باشد هم بر روی پنل پیانویی درج می‌شوند.
این نوشته یک ریپورتاژ آگهی است. انتشار رپورتاژ آگهی در کالنجی