کنترل فاز چیست؟ نحوه نصب و تنظیمات کنترل فاز چگونه است؟ به طور کلی کنترل فاز چه کاربردی دارد؟
این ها سوالاتی هستند که بسیاری از کاربران سایت کالنجی از من محمود غفاری پرسیده اند و قرار است در این آموزش برق صنعتی به کنترل فاز بپردازیم.
و خواهیم دانست که کنترل فاز چیست و دقیقا چه کاربرد هایی دارد و چگونه نصب می شود و در مدار های برق صنعتی از آن استفاده می شود.
فهرست مطالب
کنترل فاز چیست ؟
کنترل فاز از مهمترین قطعات در طراحی مدار فرمان تجهیزات صنعتی است. اگر کارشناس برق صنعتی باشید، قطعاً میدانید که انبوه سیستمها و تجهیزات سه فاز خصوصاً موتورهای الکتریکی نیاز به حضور هر سه فاز همزمان دارند. عدم وجود یکی از فازها باعث عملکرد ناقص تجهیزات شده که به جریان کشی شدید و سوختن آنها میانجامد. دستگاه کنترل فاز برای ایجاد شرایط امن در راهاندازی تجهیزات برق سه فاز است.
در یک ساختار صنعتی ممکن است با چندین وسیله سه فاز به شکل همزمان کار کنید. مثلاً سیستمی برای کار کردن دو یا چند الکتروموتور سه فاز دارید. اما قرار نیست تا برای هر تجهیز سه فاز یک کنترل فاز تعبیه کنید. بلکه باید از یک قطعه کنترل فاز برای امنیت تمامی تجهیزات استفاده کنید. در سیم بندی کنترل فاز نیز به دنبال آموزش این نکته هستیم.
عملکرد کنترل فاز متفاوت از تجهیزات مانند بیمتال، کلید حرارتی و یا کنترل بار است. تجهیزات مانند بیمتال، کلید حرارتی و یا کنترل بار برای پایش مقدار جریان مصرفی تجهیزات طراحی شدهاند. لذا باید به شکل انفرادی وضعیت تجهیزات الکتریکی را بررسی نمایند. اما کنترل فاز برای پایش خط سه فاز در سیستم طراحی شده است. در این حالت حضور آن فراتر از نیاز یک تجهیز منفرد برای تمام شبکه است.
وظایف کنترل فاز
در صورت بروز هر یک از موارد زیر کنترل فاز مدار فرمان را قطع می کند:
- ولتاژ بالا تر از حد مجاز باشد
- ولتاژ پایین تر از حد مجاز باشد
- قطع یکی از فاز ها
- جابجایی فاز ها
- عدم تقارن فاز ها
آشنایی با علایم و چراغ های روی کنترل فاز
در کنترل فاز شیوا امواج حدود ولتاز غیر مجاز بالا 440 ولت و حدود ولتاژ غیر مجاز پایین 300 ولت است و اگر ولتاژ از این حدود بگذرد پس از 3 ثانیه مدار قطع می شود و چراغ F روشن خواهد شد
همچنین در صورت جابجا شدن دو فاز از سه فاز فرمان قطع صادر شده و چراغ P روشن می شود
نحوه نصب کنترل فاز
دستگاه کنترل فاز چگونه طراحی شده است؟
برق سه فاز با سطح ولتاژ 380 الی 400 ولت استاندارد در واحدهای صنعتی است. تجهیزات ۳ فاز میتوانند با ابعاد یکسان به نسبت از تجهیزات تکفاز قدرت و کارایی بالاتری داشته باشند. در عین حال کار کردن با تجهیزات سه فاز سادهتر از تجهیزات تکفاز است. اما چالش جدی تأمین همگی خطوط ۳ فاز در شبکههای صنعتی است.
خط برق ۳ فاز را با علامتهای اختصاری R – S – T معرفی میکنند. اختلاف ولتاژ هر کدام از این فازها نسبت به یکدیگر ۳۸۰ ولت و نسبت به نول 230 ولت است. بارهای صنعتی با طراحی ۳ فاز نیاز به حضور کامل هر ۳ فاز R – S – T دارند. نبود و یا کاهش ولتاژ هر کدام از فازها باعث عدم تعادل در مصرفکنندگان سه فاز میشود. گاهی برق یکی از فازها سطح ولتاژ کمی دارد و یا به دلیل قطع شدن سیم، یکی از فازها را از دست دادهایم. در این صورت پدیدهی خطرناک دو فاز در سیستم رخ خواهد داد.
تجهیز کنترل فاز برای اصلاح فاز خراب شده نیست؛ بلکه برای قطع کردن کل سیستم تا اصلاح مجدد فاز از دست رفته است. تجهیز کنترل فاز همواره در حال پایش سطح ولتاژ خطوط R – S – T است تا در صورت فقدان هر کدام از فازها کل شبکهی بعد از خودش را قطع کند. این تجهیز هیچ تسلطی بر رفتار سیستم قبل از خودش ندارد.
در داخل کنترل فاز المانهای القایی برای اندازهگیری سطح ولتاژ فازها طراحی شده است. هر کنترل فاز سه خط ورودی ۳ فاز دارد. خروجی دستگاه نیز یک رله ۲ حالته با تعریف تیغههای NO و NC است. بسته به طراحی شبکه میتوانید از تیغههای NO و NC کنترل فاز استفاده کنید. در مثال مطرح شده فیلم آموزشی گروه کالنجی برای نحوه بستن کنترل فاز از تیغه NO و اتصال ترمینالهای شماره ۱۵ و ۱۸ استفاده شده است.
بر روی کنترل فاز از المانهای کنترل نیز وجود دارد. یکی از این المانها تنظیم تایمر On-Delay میباشد. این تایمر فعالیت کنترل فاز پس از قطع شدن هر کدام از فازها را به تأخیر میاندازد. وقتی پیش بینی کرده باشید که قطع فاز، یک باگ لحظهای است، میتوانید با تنظیم تایمر On-Delay بدون قطع شدن کل سیستم از کنار آن عبور کنید. اما اگر قطع فاز فراتر از یک باگ لحظهای باشد، پس از گذشت زمان تنظیم شده، رلهها عمل کرده و سیستم قطع میشود.
نصب یک کنترل فاز برای چند الکتروموتور
برای آموزش نحوه سیم بندی کنترل فاز در فیلم آموزشی زیر به صورت پیش فرض حضور دو موتور الکتریکی ۳ فاز را در نظر گرفتهایم. لذا ۲ عدد کنتاکتور، بیمتال و کلیدهای استوپ و استارت داریم و کنترل فاز فقط یکی کفایت میکند.
کنترل فاز حکم یک استپ سراسری اما اتوماتیک شده را دارد. اگر آشنایی با برق صنعتی داشته باشید، قاعدتاً از نحوه بستن مدارات استوپ استارت آگاهی کافی دارید. در چنین مدار فرمانی استوپ یک پله بالاتر از استارت بسته میشود تا در صورت استفاده مسیر برق تیغهی نگهدارنده کنتاکتور را قطع کند. در طراحی مدار فرمانهای برق صنعتی همیشه میتوانیم طبقات متعددی از استوپهای سری شده با استارت ایجاد کنیم. در نحوه بستن کنترل فاز نیز به دنبال ایجاد یک استوپ مرکزی اما سری شده با تمام استوپ های دیگر هستیم.
سلام
آیا نحوه عملکرد کنترل فاز ها با هم متفاوتند
یعنی اینکه اگر فازها میزان و مرتب باشند تیغه بسته ( NC) بسته هست یا اینکه وقتی نامرتب باشند تیغه بسته میشه
و یا در مورد تیغه باز (NO)هم همین طور
در واقع می خوام بدونم من برای مدار فرمان خودم از تیغه باز (NO) بگیرم یا بسته (NC)
سلام کارکرد همه مثل هم هست
و باید از NO بگیرین
سلام وعرض ادب خدمت استادغفاری عزیز،
استاد مااخیرادچار یک مشکل بزرگ در جایگاه پمپ بنزین شدیم،اونم اینکه برق لحظه ای قطع ودوباره وصل میشه ونگرانیم تجهیزات برقیمون نابودبشه،برقمون سه فازهستش وواسه یک لحظه3ثانیه ای برق کنترل فاز قطع وکلید کنتاکتور قطع میکنه ودوباره وصل میشه وبعداز چندساعتی دوباره روز ازنو روزی ازنو،تکنسین های شرکت برق هم اومدن چک کردن یکی میگه کنترل فازتون خراب شده و اون یکی میگه کنتاکتور تابلو ژنراتور! ممنون میشم راهنمائیمو ن کنید
سلام باید حضوری عیب یابی بشه تا بشه تشخیص دقیقی داد ولی اگر دقیقا یک زمان خاصی مثل 3 ثانیه هست این قطعی، احتمال زیاد برق شبکه تون یا سه فاز تون مشکل داره که کنترل فاز داره عمل میکنه که اندازه گیری ولتاژ با ولتمتر میشه تشخیص داد
البته این فقط یک احتمال هست و همنطور که گفتم باید حضوری عیب یابی بشه
سلام آقای مهندس خسته نباشی دو عدد پیچ تنظیم روی کنترل بارچطور باید تنظیم شود
عبارت کنترل بار رو در سایت جستجو کنین یه ویدیو در این باره گذاشتیم
با سلام خدمت شما. روی یک کنترل فاز این علائم را دارد. U. R. Asym. Timing. میشه مفهوم آنها را بگید. چون توی اینترنت اصلا روی کنترل فاز چنین علائمی نوشته نشده و علائم دیگری رو توضیح داده. مگه کنترل فاز ها با هم فرق میکنند؟؟؟
سلام پیشنهاد میکنم کاتالوگش رو از اینترنت دانلود کنین و در کاتالوگ قید شده مربوط به چی هست
با عرض سلام و خدا قوت
خیلی خوب و شفاف بود
تشکر
سلام مهندس . تو کنترل فاز وقتی سه فاز میدیم بهش تیغه هاش تغییر وضعیت میدن اگر فاز ها مشکلی نداشته باشن ؟ و اگه مشکلی پیش بیاد برای فاز ها ، تیغه ها به حالت اولیه برمیگردن؟
و اینکه اگه مشکلی برای فاز ها یا ولتاژ پیش بیاد کنترل فاز مدار فرمان رو قطع میکنه دیگه درسته؟
سلام پاسخ هر سه سوال تون بله هست
سلام خسته نباشید خدمت اساتید و استاد بزرگوار
بنده در کارم به یک نمونه مشکل برخورد کردم که در وصل کابل جدید دست دوم به دستگاه که یکی از سیم های کابل قطع و چسب خورده بوده و من بدون تست سالم بودن سیم های کابل آن را به مدار وصل کردم در حین وصل صدای عجیبی از موتور آمد که شبیه دوفاز شدن بود بعداز ان با اهمتر متوجه قطعی یکی از سیم های قدرت که به تخته کلم موتور وصل بود شدم میخواستم بگم آیا روشی وجود داره یا رله ای که قبل ازاین که اتفاقی بیفته متوجه قطعی سیم بعداز مدارات حفاظتی بشویم
سلام اگر کنترل فاز در مدار باشه با دوفاز بودن اجازه وصل مدار قدرت رو نمیده
سلام مهندس غفاری استفاده کردم خدا به زندگیتون برکت بدهد
در زمینه برق فشار قوی سوالی داشتید در خدمتم
سلام دوست عزیز همچنین،
متشکرم نظر لطف شماست
سلام، مهندس یک موتور سه فاز داریم، موتور راه اندازی نمیشه اما با چسباندن تیغه های کنتاکتور استارت میخورد، کنترل فاز هم چراغ سیگنال سبزه، ولی برق پشت شستی استارت نیست مشگل از کجا میتونه باشه ممنون.
سلام اگر کنترل فاز سبزه ولی برق به پشت استپ نمیاد یه بررسی کنین پیچ نرمال اوپن یا همون 18 برق دار هست یا خیر اگر نبود رله کنترلفاز تون خراب شده
سلام من دبیر رشته برق هستم در زمینه آموزش اینورتر و اتوکد و..میتونیم برای همکاران و دانش آموزان از شما استفاده کنیم ؟؟
سلام اموزش ها مون به صورت فیلم هست و اموزش حضوری ارائه نمیکنیم
سلام چراغ قرمز روی کنتور خونمون روشن شده برق قطع شده فاز هم قطع شده چیکار کنم همه اتصلات رو تو خونه قطع کردم ولی باز درست نشد کمک کنید ممنون
سلام مهندی اگر بخواهم برای سالم بودن کنترول فاز و کنتاکتور چ کار باید بکنم
سلام طبق نحوه نصب کنترل فاز و کنتاکتور که در این مقاله توضیح دادیم پیش برین مدار شما اجرا میشه و کار میکنه در غیر اینصورت احتمالاً کنترل فاز شما نیاز به تنظیم داره و اگر تنظیم بود و باز هم عمل نکرد به احتمال زیاد مشکل دارد
درود و هزاران درود مهندس
واقعا که خیرش بشه سلامتی خودت و خانوادت
اگر بخوام برق کامل یاد بگیرم به صورت مجازی به چه سایتی باید مراجعه کنم
با سپاس
سلام و درود متشکرم
در لینک زیر آموزش برق صنعتی از مقدماتی تا پیشرفته رو دادیم
آموزش برق صنعتی
سلام وقتي كنترل فاز حالت fرو چشمك زن ميزنه براي درست كردنش بايد چه كار كرد
سلام منظور افزایش یا کاهش ولتاژ است که ولتاژ شبکه رو میبایست بررسی کنین
سلام جناب مهندس غفاری تشکر از متن خیلی خوبتون ببخشید یه سوال داشتم اگه که کنترل فاز رو نصبش کردیم بعد به دلایلی در خانه خواستیم جوشکاری انجام بدیم این دستگاه کنترل فاز اجازه میده این کار رو انجام بدیم یا همش خطا میده
لطفا توضیح بدید
بازم ممنون
سلام کنترل فاز مخصوص مصرف کننده سه فاز هست و برای مصارف تک فاز نصبش توصیه نمیشه
سلام مهندس،وقت بخیر
من میخوام مدار pcb یک کنترل فاز دیجیتال رو طراحی کنم ولی هیچمنبعی ندارم که ازش کمک بگیرم.لطفا کمکم اگه امکانش هست راهنماییم کنید(اگه شماتیک مدارشو داشته باشم که عالیه)…خیلی ممنون
سلام شماتیکش رو ندارم ولی میتونین از شرکت های سازنده ایزانی کمک بگیرین مثل شیوا امواج
اگر دامدار کنترل فاز جابجایی فاز به وجود آید باید چکار کرد
سلام میبایست جای دوفاز ورودی رو جابجا کنین
باسلام و خسته نباشید
آسانسور ساختمان ما مدام خاموش و روشن میشه. اداره برق اومد چک کرد و گفت ولتاژ مشکلی نداره.آسانسورکار هم اوردیم گفت آسانسور هیچ مشکلی نداره کنتور و فیورش هم چک کرد.بعدش گفت حساسیت آسانسور رو پایین بیارین درست میشه. به نظرتون این کار درسته؟ واقعا نمیدونیم دیگه مشکل از کجاست. ممنون میشم جوابو برام ایمیل کنید
سلام احتمالا کنترل فاز تون حساسیتش بالا هست که ولومش رو کمتر کنین درست میشه
سلام ممنون از آموزش های خوب شما سوالی داشتم
میشه برای تابلوی که آمپر برق بالا دارد کنترول فاز بزاریم که در زمان وقوع هر جابجای برق به وسایل سه فاز مشکل پیش نیاد چون چنتا کندانسور سه فاز داره و با هر جابجای کندانسور کنتکت نمیکنه و مجبوریم فاز ها را جابجا کنیم
ممنون میشم جواب را برام ایمل کنید البته اگر امکانش هست ترسیم کنید لطفا نحوه نصب اونو ممنونم
سلام بله میتونین استفاده کنین صرفا جهت حفاظت دستگاه و البته کنترل فاز برای جنین مواردی طراحی شده ولی جابجایی فاز رو در نهایت باید انجام بدین
سلام جناب مهندس…. پس یعنی طبق گفته شما محافظتی برای برق فارم ضروری نیست؟ من کلی دنبال استفاده از ادواتی مثل کنترل فاز وکنتاکتور و محافظ جان و فیوز و…. بودم
سلام خیر نیاز نیست
سلام جناب مهندس. آیا اطلاعی دارید برای محافظت دستگاههای ماینر در برابر نوسان برق، کم و زیاد شدن ولتاژ و اضافه بار و اتصال کوتاه چه ادواتی باید استفاده شود؟
ممنون
سلام ماینر ها نیاز به محافظ برق ندارن چون بازه ولتاژ پاور شون از 175 تا 260 هست که نوسان برق روی این بازه ولتاژی تاثیری نداره و به صورت نرمال ماینر ها کار میکنند و طی ده ها طراحی های فارمی که در منطقه گرم بندرعباس انجام دادیم و راه اندازی کردیم بدون محافظ اجرا شده و هیچ مشکلی تا کنون گزارش نشده
با عرض ادب وخسته نباشی به منهدس غفاری
طریق نصب کنترل فاز با کنتاکتور سه فاز میخواستم
طریقه نصب کنترل فاز مدلsvrروتوضیح بدین…کنتاکتهای پایین ۱۵ و۱۶و ۱۸ ..بالا هم ۱۵ و A1وA2
سلام ویدیوی داخل مقاله رو ببینین متوجه سیم بندی انواع کنترل فاز ها خواهید شد