آموزش برق صنعتی, مقالات برق, ویدیو های آموزش برق

آموزش نصب کنترل فاز روی یک یا چند کنتاکتور + تنظیمات و خطا‌ها

کنترل فاز

کنترل فاز چیست؟ نحوه نصب و تنظیمات کنترل فاز چگونه است؟ به طور کلی کنترل فاز چه کاربردی دارد؟
این ها سوالاتی هستند که بسیاری از کاربران سایت کالنجی از من محمود غفاری پرسیده اند و قرار است در این آموزش برق صنعتی به کنترل فاز بپردازیم.
و خواهیم دانست که کنترل فاز چیست و دقیقا چه کاربرد هایی دارد و چگونه نصب می شود و در مدار های برق صنعتی از آن استفاده می شود.

کنترل فاز چیست ؟

کنترل فاز از مهم‌ترین قطعات در طراحی مدار فرمان تجهیزات صنعتی است. اگر کارشناس برق صنعتی باشید، قطعاً می‌دانید که انبوه سیستم‌ها و تجهیزات سه فاز خصوصاً موتورهای الکتریکی نیاز به حضور هر سه فاز هم‌زمان دارند. عدم وجود یکی از فازها باعث عملکرد ناقص تجهیزات شده که به جریان کشی شدید و سوختن آنها می‌انجامد. دستگاه کنترل فاز برای ایجاد شرایط امن در راه‌اندازی تجهیزات برق سه فاز است.

در یک ساختار صنعتی ممکن است با چندین وسیله سه فاز به شکل هم‌زمان کار کنید. مثلاً سیستمی برای کار کردن دو یا چند الکتروموتور سه فاز دارید. اما قرار نیست تا برای هر تجهیز سه فاز یک کنترل فاز تعبیه کنید. بلکه باید از یک قطعه کنترل فاز برای امنیت تمامی تجهیزات استفاده کنید. در سیم بندی کنترل فاز نیز به ‌دنبال آموزش این نکته هستیم.

عملکرد کنترل فاز متفاوت از تجهیزات مانند بیمتال، کلید حرارتی و یا کنترل بار است. تجهیزات مانند بیمتال، کلید حرارتی و یا کنترل بار برای پایش مقدار جریان مصرفی تجهیزات طراحی شده‌اند. لذا باید به شکل انفرادی وضعیت تجهیزات الکتریکی را بررسی نمایند. اما کنترل فاز برای پایش خط سه فاز در سیستم طراحی ‌شده است. در این حالت حضور آن فراتر از نیاز یک تجهیز منفرد برای تمام شبکه است.

وظایف کنترل فاز

در صورت بروز هر یک از موارد زیر کنترل فاز مدار فرمان را قطع می کند:

  1. ولتاژ بالا تر از حد مجاز باشد
  2. ولتاژ پایین تر از حد مجاز باشد
  3. قطع یکی از فاز ها
  4. جابجایی فاز ها
  5. عدم تقارن فاز ها

آشنایی با علایم و چراغ های روی کنترل فاز

کنترل فاز چیست

در کنترل فاز شیوا امواج حدود ولتاز غیر مجاز بالا 440 ولت و حدود ولتاژ غیر مجاز پایین 300 ولت است و اگر ولتاژ از این حدود بگذرد پس از 3 ثانیه مدار قطع می شود و چراغ F روشن خواهد شد

همچنین در صورت جابجا شدن دو فاز از سه فاز فرمان قطع صادر شده و چراغ P روشن  می شود

نحوه نصب کنترل فاز

کنترل فاز چیست

دستگاه کنترل فاز چگونه طراحی‌ شده است؟

برق سه فاز با سطح ولتاژ 380 الی 400 ولت استاندارد در واحدهای صنعتی است. تجهیزات ۳ فاز می‌توانند با ابعاد یکسان به نسبت از تجهیزات تک‌فاز قدرت و کارایی بالاتری داشته باشند. در عین ‌حال کار کردن با تجهیزات سه فاز ساده‌تر از تجهیزات تک‌فاز است. اما چالش جدی تأمین همگی خطوط ۳ فاز در شبکه‌های صنعتی است.

خط برق ۳ فاز را با علامت‌های اختصاری R – S – T معرفی می‌کنند. اختلاف ولتاژ هر کدام از این فازها نسبت ‌به یکدیگر ۳۸۰ ولت و نسبت ‌به نول 230 ولت است. بارهای صنعتی با طراحی ۳ فاز نیاز به حضور کامل هر ۳ فاز R – S – T دارند. نبود و یا کاهش ولتاژ هر کدام از فازها باعث عدم تعادل در مصرف‌کنندگان سه فاز می‌شود. گاهی برق یکی از فازها سطح ولتاژ کمی دارد و یا به دلیل قطع شدن سیم، یکی از فازها را از دست داده‌ایم. در این ‌صورت پدیده‌ی خطرناک دو فاز در سیستم رخ خواهد داد.

تجهیز کنترل فاز برای اصلاح فاز خراب شده نیست؛ بلکه برای قطع کردن کل سیستم تا اصلاح مجدد فاز از دست ‌رفته است. تجهیز کنترل فاز همواره در حال پایش سطح ولتاژ خطوط R – S – T است تا در صورت فقدان هر کدام از فازها کل شبکه‌ی بعد از خودش را قطع کند. این تجهیز هیچ تسلطی بر رفتار سیستم قبل ‌از خودش ندارد.

در داخل کنترل فاز المان‌های القایی برای اندازه‌گیری سطح ولتاژ فازها طراحی‌ شده است. هر کنترل فاز سه خط ورودی ۳ فاز دارد. خروجی دستگاه نیز یک رله ۲ حالته با تعریف تیغه‌های NO و NC است. بسته به طراحی شبکه می‌توانید از تیغه‌های NO و NC کنترل فاز استفاده کنید. در مثال مطرح‌ شده فیلم آموزشی گروه کالنجی برای نحوه بستن کنترل فاز از تیغه NO و اتصال ترمینال‌های شماره ۱۵ و ۱۸ استفاده‌ شده است.

بر روی کنترل فاز از المان‌های کنترل نیز وجود دارد. یکی از این المان‌ها تنظیم تایمر On-Delay می‌باشد. این تایمر فعالیت کنترل فاز پس ‌از قطع شدن هر کدام از فازها را به تأخیر می‌اندازد. وقتی پیش‌ بینی کرده باشید که قطع فاز، یک باگ لحظه‌ای است، می‌توانید با تنظیم تایمر On-Delay بدون قطع شدن کل سیستم از کنار آن عبور کنید. اما اگر قطع فاز فراتر از یک باگ لحظه‌ای باشد، پس ‌از گذشت زمان تنظیم ‌شده، رله‌ها عمل کرده و سیستم قطع می‌شود.

نصب یک کنترل فاز برای چند الکتروموتور

برای آموزش نحوه سیم بندی کنترل فاز در فیلم آموزشی زیر به ‌صورت پیش ‌فرض حضور دو موتور الکتریکی ۳ فاز را در نظر گرفته‌ایم. لذا ۲ عدد کنتاکتور، بیمتال و کلیدهای استوپ و استارت داریم و کنترل فاز فقط یکی کفایت میکند.

کنترل فاز حکم یک استپ سراسری اما اتوماتیک شده را دارد. اگر آشنایی با برق صنعتی داشته باشید، قاعدتاً از نحوه بستن مدارات استوپ استارت آگاهی کافی دارید. در چنین مدار فرمانی استوپ یک پله بالاتر از استارت بسته می‌شود تا در صورت استفاده مسیر برق تیغه‌ی نگهدارنده کنتاکتور را قطع کند. در طراحی مدار فرمان‌های برق صنعتی همیشه می‌توانیم طبقات متعددی از استوپ‌های سری شده با استارت ایجاد کنیم. در نحوه بستن کنترل فاز نیز به ‌دنبال ایجاد یک استوپ مرکزی اما سری شده با تمام استوپ های دیگر هستیم.

دیدگاهی در مورد “آموزش نصب کنترل فاز روی یک یا چند کنتاکتور + تنظیمات و خطا‌ها

  1. کاربر مهمان گفت:

    سلام خسته نباشید میخام ی کنترل فاز از کلید اصلی وصل کنم و تیغه ش رو بدم ب ی آژیر ک وقتی برق شهر وصل شد آژیر بزنه امکان پذیره؟

    1. سلام نیازی به گذاشتن کنترل فاز نیست کنترل فاز نقش حفاظت در برابر اختلالات شبکه و نوسانات ولتاژ دارد برای این کار فقط می‌توانید آژیر را مستقیم به خروجی وصل کنید و هر وقت خروجی شما وصل شده و آژیر به صدا در خواهد آمد.

    2. کاربر مهمان گفت:

      سلام در کنترل فاز سر باز باسر بسته چه فرقی با هم دارن

    3. سلام ویدیو موجود در لینک زیر رو ببینید
      https://kalengi.ir/contorol-phas/

  2. کاربر مهمان گفت:

    سلام برای کنترل فاز بعدش چه کنتاکتری باید بست

    1. سلام انتخاب کنتاکتور به نوع موتور تون بستگی داره که چند کیلو وات هست

  3. سعید گفت:

    سلام خسته نباشید.استاد کنترل فاز تابلو‌برق من هر روز در ساعت مشخص برق قطع میکنه وچون وصله به دستگاه اس ام اس بعد چهار ساعت شروع به کار میکنه.یعنی تا 4 ساعت هر چقدر دستور میفرستم روشن نمیشه بعد چهار ساعت شروع به وصل برق میشه

    1. سلام در ساعاتی که قطع میکنه با مولتی متر ولتاژ رو اندازه گیری کنین احتمالا افت ولتاژ تو شبکه تون هست

  4. حمید اسدی گفت:

    سلام وقت بخیر
    علامت الکتریکی کنترل فاز در نقشه مدار فرمان و مدار قدرت چطوزی رسم میشه؟؟
    ممنون میشم راهنمایی کنید

  5. ابو اسد شریفی گفت:

    با سلام و تشکر وافر از ار اینکه جواب را در کوتاه ترین زمان پاسخ میدهی، در مبادی برق 3 فاز برای حفاظت کولر گازی از برق 3 فاز تغذیه میکند کنتذل فاز با مشخصات زمان وصل تا 240 و زمان قطع به صورت اتوماتیک زمان 3 ثانیه تعبیه شده و این زمان در اختلال و نوسانات باید زمان قطع آنی باشد حال با قرار دادن آن مدار و وجود چنین موارد(نوسانات) خللی به کمپروسور کولر ایجاد نمیکند با تشکر

    1. سلام
      خیر در حد 3 ثانیه اتفاقی نمی افته و این مورد توسط سازندگان کنترل فاز طراحی شده هست

  6. منصور شریفی گفت:

    با سلام، ضمن خسته نباشید در منطقه گرمسیری و گاه گاهی با نوسانات برق و همراه باقطعی برق مواجه می شویم و برای حفاظت کولر گازی 3 فاز به منظور حفاظت از کمپروسور در مبادی آن از کنترل فاز و کنتاکنتور نصب کردم حال برای خطر بلایا از نوسانات برق کفایت میکند لطفا راهنمایم کنید. با تشکر وافر

    1. سلام بله نصب کنترل فاز و کنتاکتور برای حفاظت در برابر نوسانات کفایت میکنه

    2. رضا گفت:

      عذر می خوام جناب مهندس بعد این حداکثر و حداقل ولتاژ برای قطع نوسانات برق رو برای کنترل فاز چه رقمی باید تعریف بشود؟

    3. سلام مقدار حداقل و حداکثر ولتاژ از سمت خود شرکت سازنده تنظیم شده و یک رنج تنظیمی ندارد که ما بتوانیم آن را تنظیم کنیم

    4. Ahmad گفت:

      سلام میگم میشه فقط با سه تا فاز راش انداخت؟

    5. سلام اگر ممکنه دقیق تر بفرمایید

  7. منصور شریفی گفت:

    با سلام و خسته دنباشید. عرضشود خدمتان، کنترل فاز مینی برند شیوا امواج علام طبیعی و فعال است اما یک صدای خیف مانند چرخیدن دنده های ساعت به وضوح شنیده می شود دلیل چیست آیا قطعه خراب است یا خیر؟

    1. سلام احتمالا بوبین رله کنترل فاز تون صدا میده که موردی نداره

    2. کاربر مهمان گفت:

      آیا کنتاکتور acرا میتوان با برق dcراه اندازی مرد؟ یا موتور سه فاز acرا میشوذ با برق dcراه اتدازی کرد؟

    3. مجتبی مشرف زاده گفت:

      سلام استاد
      ببخشید کنترل فاز امکان قطع برق رو داره یا فقط دستور قطع رو صادر میکنه؟

    4. درود فقط دستور قطع را صادر میکنه

  8. علی گفت:

    اگر ولتاژ یکی از فاز ها 80 فاز ها 220 باشد کنترل فاز عمل می کند

  9. علی اصغر گفت:

    سلام
    من از جناب مهندس غفاری کمال تشکر رو دارم ک این اطلاعات رو به زبان ساده و روان دراختیار ما قرار میدن.. خدا حفظشون کنه و ان شاء الله هرجا هستن موفق وسلامت باشند

    1. غفاری گفت:

      سلام دوست عزیز ممنون نظر لطف شماست

  10. محمد گفت:

    سلام و خسته نباشید عرض میکنم مهندس غفاری
    بنده یه محافظ واسه کولر سه فاز بستم،اما کار نمیکنه و کنترل فاز به کنتاکتور دستور نمیده چند باری فازها رو جابه جا کردم اما باز نشد ،وقتی کولر رو مستقیما به برق سه فاز وصل میکنم روشن میشه مشکل کار کجاست؟

    1. غفاری گفت:

      سلام چراغ خطای کنترل فاز رو بررسی کنید تا دلیل مشکل تون پیدا بشه

    2. حسین نارنج پور گفت:

      بادرود
      میخواستم بپرسم برای کولر ایستاده ۴۸ هزار ، پیچ تنظیم حداقل و حداکثر ولتاژ و نیز آنبالانس در کنترل فاز بهتره رو چه عددی سِت بشه
      ممنون میشم راهنمایی کنید

    3. وحید بهاری گفت:

      سلام و عرض ادب خدمت جناب مهندس غفاری، مهندس جان اگر کنترل فاز یک سره کنیم در صورتی که موتور دو فاز شود یا اختلال در فازها ایجاد کند چ اتفاقی برای الکتروموتور می افتد، واینکه چراغ u به حالت قرمز نمایش میدهد مشکل از کجاست؟

    4. سلام اگر موتور دو فاز بشه موتور میسوزه در یک زمان کوتاه و اگر فاز ها جابجا بشن در حالت عادی موتور دورش برعکس میشه و اگر موتوری هم باشه که به گیربکس یا یک وسیله دیگه متصل باشه که دور عکسش قفل شده باشه بازم موتور رو میسوزونه عبارت u هم نشان دهنده افزایش و کاهش ولتاژ شبکه است

  11. حسینی زاده گفت:

    سلام
    برای راه اندازی کفکش ۴۰ متری تکفاز توان تک که حدود دو کیلووات مصرف دارد بوسیله موتور برق برای حفاظت نیاز به چه تجهیزاتی نیاز دارم و چگونه تابلویی ببندم ؟

    1. غفاری گفت:

      سلام مقاله زیر رو مطالعه کنید
      https://kalengi.ir/motor1phase/

  12. hossein.mh94 گفت:

    با سلام و احترام
    ببخشید زمانی که می گیم فاز ها جا به جا شده منظورش دقیقا چیه ؟ یعنی توالی فاز ها جا به جا شده؟ یا قضیه چیز دیگه ای هستش، اگر میشه راهنمایی نمایید
    با تشکر

    1. غفاری گفت:

      سلام بله منظور جابجایی توالی فاز هست

  13. عالمی گفت:

    با سلام جناب مهندس غفاری محترم درودبر شما و این روحیه کمک علمی به دیگران کار من آموزش است محتوای های تخصصی شما خیلی کمک کرد قدر دان مرام شما هستم

    1. سلام
      متشکرم دوست عزیز نظر لطف شماست

  14. نیما گفت:

    سلام آقای مهندس غفاری، ولوم hysteresis روی کنترل ولتاژ اشنایدر به چه معناست و چه کاربردی داره؟
    با تشکر

  15. سینا گفت:

    سلام آقای غفاری، پیچ تنظیم حساسیت کنترل فاز اگر کم بشه حساس تر میشه یا اگر زیاد بشه حساس تر میشه؟

  16. نیما گفت:

    سلام جناب مهندس ، یه کنترل فاز در جعبه آسانسور نصب شده که خروجی فرمانش وصل شده به ترمینال 16 ، مگه ترمینال 16، nc نیست که از اون خروجی گرفتن و هیچ سیمی هم به ترمینال 18 وصل نیست و برق هم نداره ، تا جایی که از توضیحات شما متوجه شدم خروجی باید از ترمینال 18 گرفته شود نه 16، در ضمن وقتی که موتور آسانسور در حال کار هست یک فاز را بطور عمدی قطع میکنم کنترل فاز عمل نمیکنه و برق موتور قطع نمیشه و یک صدای بسیار شدیدی از موتور میاد که انگار جام کرده ولی در حالت عادی کار میکنه ، ممنون میشم توضیح بفرمایید.
    با تشکر

    1. سلام وقتی رو 16 میبندن یعنی کنترل فاز یکسره شده و یک اشتباه هست که باعث میشه موتور اسیب ببینه و میبایست کنترل فاز رو تعویض کرد و اگر سالم هست مشکل عدم وصل رله رو رفع کرد و در نهایت به 18 وصل کرد

    2. کاربر مهمان گفت:

      سلام خسته نباشید استاد غفاری
      من مکانیک خوندم الان تصمیم دارم برق هم یاد بگیرم به نظر شما از کجا شرع کنم و کجا برم

    3. سلام
      پیشنهاد میکنم کتاب شوک الکتریکی رو مطالعه کنید

    4. جبرییل خراسانی گفت:

      سلام برق ورودی به کنترل فاز مشکلی نداره ورله اتصال کوتاه داره اتصال کوتاهو چطوری رفع کنم

    5. سلام وقتتون بخیر یا باید رله را تعویض کنید یا خود و کنترل فاز رو کامل عوض کنید

  17. Jkgu گفت:

    سلام استاد
    ایا با یک کنترل فاز میتوان دو یا چند کنتاکتور که دو موتور را تغذیه میکنند راه اندازی کرد.یعنی یک فرمان برای دو یا چند کنتاکتور صادر کنیم

    1. سلام بله میتونین موردی نداره

  18. مسعود گفت:

    با سلام ،پمپ باد کارگاه ما سه فازه، روزی دو سه مرتبه کلید از تابلو برق میپره میخاستم بدونم عیب از کنترل فازه؟ با تسکر

    1. سلام میبایست عیب یابی بشه

  19. فرهاد گفت:

    سلام خدمت شما
    ممنون از مقاله کامل
    مشکل کوچکی داشتم با خواندن این مقاله مشکل حل شد ،،سپاسگزارم

  20. Amir گفت:

    با عرض سلا میخواستم علت سوختن بیش از حد کنترل فاز و کنترل بار رو بدونم ممنون از سایت خوبتون

    1. سلام نوسانات زیاد ممکنه این تاثیر رو داشته باشه

خوشحال می شویم نظر یا سوال تان را با ما در میان بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *