تست سیم پیچ موتور تک فاز یا دینام با اهم متر

الکتروموتورهای تکفاز از کاربردی‌ترین نوع تجهیزات الکتریکی هستند که تقریباً در تمام سیستم‌ها و دستگاه‌های ساختمانی و برخی از تجهیزات صنعتی و کارگاهی استفاده می‌شوند. خرابی و یا عدم کارکرد این موتورها چالش‌ برانگیز است، اما در قدم نخست لازم است تا تست سیم پیچ موتور تک فاز را ارزیابی کنید. در ویدیوی زیر به صورت عملی نحوه تست سیم پیچ موتور تک فاز از نوع سه سیم را خدمت شما آموزش دادیم.

این موتورهای تکفاز از نوع سه سیم در بسیاری از فعالیت‌های ساختمانی خصوصاً پمپ‌های آب کارایی دارند. بیشترین خرابی آنها نیز مربوط به خازن راه انداز و در مواردی به ‌علت سوختن سیم پیچ موتور است که نساز است تست سیم پیچ موتور تک فاز انجام شود. به ‌هر حال زمانی‌ که پمپ آب خانگی شما کار نمی‌کند، دلایل زیادی برای خرابی و مشکل راه‌اندازی پمپ تکفاز سه سیمه وجود دارد. از این ‌رو لازم است تا با دقت مشکل در خازن راه‌انداز و یا سیم پیچ الکتروموتور تکفاز را بررسی کنید.

در آموزش های گذشته نحوه تست سیم پیچ الکتروموتور سه فاز را بررسی کردیم و در این آموزش به تست سیم پیچ الکتروموتور تکفاز خواهیم پرداخت.

بررسی علایم خرابی موتور تک فاز سه سیم

اگر چه در این مطلب قرار است تا درباره روش تست سیم پیچ موتور تکفاز سه سیم صحبت کنیم، اما در قدم نخست بهتر است که علایم خرابی موتور را تحلیل کنید. با درک درست این علایم به‌ راحتی می‌توانید خرابی از سمت موتور و یا خازن راه‌انداز آن را تفکیک کنید. لذا در جست‌ و جوی شرایط زیر باشید:

• اگر موتور برق دار شده و تلاش برای راه‌اندازی دارد اما سرعت نمی‌گیرد، قاعدتاً خازن راه‌انداز آن خراب است. در این شرایط کاملاً متوجه هستید که موتور آمادگی کار کردن را دارد و تحریک اولیه انجام نمی‌شود. در این ‌صورت کافی است شفت موتور را حالا به هر روش مثلاً تحریک پروانه اندکی بچرخانید. همین تحریک دستی باعث راه‌اندازی موتور شده و در شرایط کار بهینه قرار می‌گیرد. این بدان معنی است که خازن راه‌انداز خراب است.
• اگر با وجود برق‌دار شدن، موتور همچنان خاموش است و گویی هیچ تحریکی در آن صورت نمی‌گیرد، قاعدتاً جایی در اتصالات موتور خرابی رخ داده است که می‌تواند خرابی در اتصالات خارج موتور و یا مشکل در داخل موتور باشد. در چنین شرایطی باید دامنه خرابی رخ داده را بررسی کنیم که آیا مشکلی در بیرون از موتور وجود دارد و یا سیم پیچ داخل آن قطع شده‌ است. روش تست سیم پیچ موتور تکفاز سه سیم برای همین منظور است.

اصول تست سیم پیچ موتور تک فاز

روش تست سالم بودن سیم پیچ در تمامی موتورهای الکتریکی یکسان است و از طریق اندازه‌گیری اهم توسط دستگاه مولتی متر انجام می‌شود. اما به ‌علت متفاوت بودن الگوهای سیم پیچی در انواع موتور، چگونگی اندازه‌گیری اهم سیم پیچ‌ها و تحلیل اطلاعات به‌ دست ‌آمده متفاوت است. در نحوه تست سیم پیچ موتور تکفاز سه سیم نیز باید اهم سیم پیچ داخل موتور را برای پیدا کردن سه مقدار گوناگون اندازه‌گیری کنیم. برای درک بهتر از تحلیل اطلاعات تست اهم متر لازم است تا اندکی از روش سیم پیچی موتور تکفاز سه سیم بدانید. در موتورهای تکفاز سه سیم، دو نوع سیم پیچی اصلی و کمکی وجود دارد.

• سیم پیچ اصلی در تمام مدت کارکرد موتور برق‌دار است و در مسیر مستقیم اتصال فاز و نول قرار می‌گیرد.
• سیم پیچ کمکی در موازات سیم پیچ اصلی قرار گرفته و راه‌اندازی آن از طریق خازن انجام می‌شود. تا زمانی ‌که خازن راه‌انداز در مدار است، این سیم پیچ برق‌دار باقی می‌ماند. همچنین عملکرد آن موقتی است و پس ‌از راه‌اندازی کامل موتور از مدار خارج می‌شود.

در نحوه تست سیم پیچ موتور تکفاز باید اهم سیم پیچ اصلی، سیم پیچ کمکی و مجموع این دو سیم پیچ را محاسبه کنیم. بنابراین لازم است تا در جست‌ و جوی ۳ پارامتر باشیم. به شرط آنکه هیچکدام از سر سیم‌های موتور، اتصال بدنه نداشته باشند.

روش اهم‌گیری سیم پیچ‌های موتور تک فاز سه سیم

همه می‌دانیم که در داخل موتورهای تکفاز دو عدد سیم پیچ اصلی و کمکی قرار دارند. اما آیا می‌توانیم از طریق ۳ سیم بیرون آمده از بدنه موتور اتصال سیم پیچ‌های داخل آن را شناسایی کنیم؟ قاعدتاً جز از طریق اهم‌گیری نمی‌توانیم اتصال سر سیم‌ها به سیم پیچ‌های اصلی و کمکی را ارزیابی کنیم. اما می‌توانیم مقدار اهم هر یک دو سر سیم بیرون‌زده از بدنه موتور را جداگانه اندازه‌گیری کنیم.

فرض کنید سه سیم موتور تکفاز با عبارت‌های A، B و C علامت‌گذاری شده باشند. در این ‌صورت باید سه مرحله اهم گیری میان سیم‌های A و C به همراه A و B و همچنین B و C را انجام دهیم. یکی از این اهم‌گیری ها برای سیم پیچ اصلی است. دیگری برای سیم پیچ کمکی است و در نهایت آخرین اهم‌گیری برای مجموع این دو خواهد شد. فرض کنید در اهم‌گیری مقدارهای زیر حاصل شده ‌است:

• اهم سر سیم‌های A و C مقدار X است.
• اهم سر سیم‌های A و B مقدار Y است.
• اهم سر سیم‌های B و C نیز مقدار Z است.

تحلیل اطلاعات اهم گیری سیم پیچ موتور تک فاز سه سیم

همیشه به یاد داشته باشید که کوچکترین عدد مربوط به اهم سیم پیچ اصلی است. عدد دوم مربوط به سیم پیچ کمکی است. به ‌این ‌ترتیب عدد سوم باید مجموع دو عدد قبلی باشد. بر این اساس اگر X کوچکترین مقدار باشد، سر سیم‌های A و C مربوط به سیم پیچ اصلی هستند. همچنین اگر Y عدد بزرگ بعدی باشد، میان دو سر سیم A و B سیم پیچ راه‌انداز قرار گرفته است. در این ‌صورت باید مقدار Z برابر با مقدار X و Y شود. در عمل کافی است اهم‌گیری از هر دو سر سیم موتور تکفاز را جداگانه انجام داده و یادداشت کنید. اگر مجموع دو عدد از اهم‌گیری‌ها برابر با اهم‌گیری سوم باشد، قاعدتاً سیم پیچ موتور تکفاز سالم است. در غیر این ‌صورت سیم پیچ موتور، سوخته و باید تعمیر شود. همچنین لازم است تا عدم اتصال سر سیم‌ها به بدنه موتور را بررسی کنید. به ‌این ‌ترتیب می‌توانیم سالم بودن سیم پیچ موتور تکفاز سه سیم را بررسی کنیم.