سیم ‌بندی مدار فرمان تایمر استارت مجدد

اگر برق صنعتی کار کرده باشید، قاعدتاً می‌دانید که مدار فرمان استپ استارت ساده‌ترین و البته کاربردی‌ترین دستورالعمل سیم‌کشی تجهیزات صنعتی است. این مدار ساده برای فعالیت دایمی تجهیزات برقی طراحی شده ‌است و با تکنیک استپ و استارت لحظه‌ای کار می‌کند. اما چالش ما در طراحی سیستم‌هایی است که با قطعی برق مواجه هستند. سیم بندی تایمر استارت مجدد برای چنین شرایطی طراحی ‌شده است.

یک مدار فرمان استپ استارت ساده عملکردی مطمئن دارد. اما وقتی به هر دلیلی برق سیستم قطع شود، این مدار فرمان ساده نمی‌تواند تجهیزات الکتریکی ما را به شکل اتوماتیک شده برای بار دیگر فعال کند. در چنین شرایطی لازم است تا اپراتور شخصاً در محل تابلو برق حاضر شده و شستی استارت را فشار بدهد. اما در بسیاری از سیستم‌های برق صنعتی با چالش کارکرد اتوماتیک شده مواجه هستیم. مثلاً می‌خواهیم تا خود سیستم پس ‌از هر بار قطع شدن برق توانایی وصل مجدد تجهیزات الکترونیکی را داشته باشد. در این مطلب همراه با ویدیوی آموزشی گروه کالنجی هستیم تا به آموزش برق صنعتی برای نحوه بستن مدار فرمان تایمر استارت مجدد بپردازیم.

تایمر استارت مجدد چیست؟ چه وظیفه‌ای دارد؟

تایمر استارت مجدد برای راه‌اندازی خودکار تجهیزات الکتریکی طراحی‌ شده است. در فیلم آموزشی تهیه شده، روش استفاده از آن برای استارت مجدد مدار فرمان ساده استپ استارتی تشریح شده ‌است. اما قابلیت‌های کاربردی این تجهیز در برق صنعتی می‌تواند مقوله‌های بسیار پررنگ‌تر و پیچیده‌تری باشد.

این تایمر برای تولید یک پالس لحظه‌ای در زمان پس‌ از وصل شدن برق طراحی ‌شده است. قاعدتاً می‌دانید که اصل طراحی مدار فرمان استپ استارتی بر پایه فرمان لحظه‌ای است. شاسی استارت یک فرمان لحظه‌ای برای فعالیت کنتاکتورها صادر می‌کند. تیغه نگهدارنده کنتاکتور در مدار حاضر است تا پس ‌از فرمان لحظه‌ای استارت عملکرد سیستم را تداوم بخشد. وقتی استپ را برای لحظه‌ای کوتاه فشار می‌دهید، برق تیغه‌ی نگهدارنده‌ی کنتاکتور قطع شده و سیستم از کار می‌افتد. تایمر استارت مجدد این عملکرد دستی برای فشردن شاسی استارت را شبیه‌سازی کرده ‌است.

تایمر با تعریف تغذیه فاز و نول در سطح ولتاژ 220 ولت فعال است. پس ‌از قطع شدن برق طبیعتاً این تایمر نیز از کار می‌افتد. اما در داخل تایمر  سیستم الکترونیکی به شکلی طراحی ‌شده است که می تواند پس‌ از وصل شدن مجدد برق یک سیگنال لحظه‌ای تولید کند. این سیگنال لحظه‌ای در واقع همان شبیه‌سازی شاسی استارتی است که سابق بر این توسط اپراتور فشرده شده ‌است. سیگنال لحظه‌ای تایمر باعث فعالیت کنتاکتور شده و به ‌دنبال آن تیغه‌ی نگهدارنده در مدار وارد می‌شود. از این ‌پس سیستم بدون نیاز به تایمر استارت مجدد فعالیت خود را ادامه می‌دهد.

در خروجی تایمر استارت مجدد سه ترمینال با تعریف دو رله طراحی شده ‌است. ترمینال شماره 15 خط سیگنال مشترک است که با ترمینال شماره 16 شرایط NC و ترمینال شماره 18 شرایط NO دارد. به ‌این ‌ترتیب بسته به نحوه‌ی سیم‌بندی تایمر استارت مجدد در لحظه‌ی آغاز فعالیت سیستم از تیغه‌های دایم باز و یا دایم بسته برخوردار هستیم.

در این مثال ساده مربوط به فیلم آموزش برق صنعتی گروه کالنجی از تیغه NO تایمر استارت مجدد استفاده شده ‌است. زیرا قرار است تایمر شبیه‌ساز استارت در لحظات پس‌ از وصل شدن برق باشد. وقتی برق مجدد وصل می‌شود، تایمر پس ‌از مدت ‌زمانی فعال شده و تیغه NO در خروجی ترمینال شماره 18 را برای لحظه‌ای کوتاه وصل می‌کند تا سیستم ما اتوماتیک وار برای باری مجدد فعال شود.

امکانات کنترل و اطلاع دهی تایمر استارت مجدد

مدت زمان فعالیت تایمر استارت مجدد قابل تنظیم شدن است. در طراحی این تایمر از یک ولوم استفاده شده ‌است که مقدار زمان فرمان تایمر پس ‌از وصل شدن برق را تنظیم می‌کند. به ‌این ‌ترتیب بسته به اینکه ولوم تایمر را چگونه تنظیم کرده باشید، سیگنال فعال‌سازی تایمر به ‌تأخیر می‌افتد. این بدان معنی است که درست در لحظه‌ی وصل شدن برق، سیگنال فعال‌سازی تایمر صادر نمی‌شود. بلکه این سیگنال پس ‌از زمان تنظیم‌ شده شما صادر خواهد شد. این روش طراحی برای آن است که از وصل شدن دایمی برق مطمئن باشیم. برای طراحی تایمر استارت مجدد مقدار این ولوم از 0 الی 300 ثانیه قابل تنظیم شدن است.

تایمر استارت مجدد علاوه‌بر صدور فرمان اتوماتیک وصل مجدد سیستم دارای امکان هشداردهی نیز می‌باشد. به هر صورت قطع برق در برق صنعتی چالش بزرگی است و وصل شدن مجدد سیستم‌ها ممکن است چالش بزرگتری باشد. لذا اطلاع از وصل مجدد تجهیزات یک الزام ایمنی است که به شکل آلارم در طراحی تایمر استارت مجدد  پیش‌بینی ‌شده است.

تایمر استارت مجدد یک کلید ON/OFF نیز دارد. این کلید برای آن است که بتوانیم فعالیت تایمر را به ‌سادگی قطع کرده و یا مجدداً به کار اندازیم. در صورت لزوم می‌توانیم با استفاده از کلید ON/OFF عملکرد تایمر را متوقف کنیم. به ‌این ‌ترتیب کل سیستم با الگوی استارت استپ ساده و عملکرد دستی کار می‌کند.

علاوه‌بر این در طراحی تایمر استارت مجدد دو عدد چراغ سیگنال کوچک نیز حضور دارند. این چراغ‌ها سیگنال‌های اطلاعاتی تایمر با نام‌های AC و REL هستند. سیگنال AC چراغ سبزرنگ است و روشن بودن آن نشان‌دهنده برق‌دار بودن تایمر است. این سیگنال معرف فعال بودن تایمر استارت مجدد می‌باشد. به نوعی نشان می‌دهد که تایمر آماده است تا وظایف استارت اتوماتیک را انجام دهد. چراغ سیگنال دوم با عنوان REL نام‌گذاری شده ‌است. این چراغ برای نشان ‌دادن لحظه عملکرد تایمر در وصل مجدد کنتاکتور می‌باشد.

تحلیل سیم‌بندی مدار فرمان

مدار فرمان تایمر استارت مجدد همان مدار فرمان ساده استپ استارت است که حالا با تیغه‌ی تایمر شرایط راه‌اندازی اتوماتیک شده پیدا کرده ‌است. لذا در کل با نحوه سیم بندی ساده استپ استارت مواجه هستیم. برای ابتدای سیم‌بندی یک فیوز مینیاتوری پیش‌بینی ‌شده است. این فیوز وظیفه دارد تا از سیستم در مقابل اضافه جریان محافظت نماید. در این مدار فرمان، شاسی استپ سیم‌بندی سری و شاسی استارت سیم‌بندی موازی با تیغه‌ی نگهدارنده کنتاکتور دارد.

اما در ادامه تیغه سومی از سمت تایمر با تیغه‌ی استارت و نگهدارنده موازی شده ‌است. حالا تیغه‌ی استارت و تیغه تایمر استارت مجدد برای فعال‌سازی لحظه‌ای کنتاکتور هستند. در نهایت این تیغه نگهدارنده کنتاکتور است که فعالیت سیستم را تداوم می‌بخشد.

در طراحی مدار فرمان، سیم فاز وارد استپ شده و با عبور از تیغه NC استپ وارد شاسی استارت می‌شود. تیغه نگهدارنده کنتاکتور باید با شاسی استارت موازی بسته شود. لذا یک سیم از 14 استارت به 14 کنتاکتور و یک سیم از 13 استارت به 13 کنتاکتور متصل می‌شود.

تا اینجای سیم‌بندی، درست شبیه به مدار فرمان استارت اسوپ ساده برق صنعتی است. اما وقتی تیغه تایمر استارت مجدد را به شکل موازی با تیغه‌ی نگهدارنده، سیم‌بندی کنید، کل سیستم شرایط کار استارت اتوماتیک را تداعی می‌کند. کافی است از تیغه‌ی 14 کنتاکتور به تیغه‌ی 18 تایمر و از تیغه‌ی 13 کنتاکتور به تیغه‌ی 15 متصل نمایید. چگونگی نحوه این سیم‌بندی به ‌طور کامل در فیلم آموزشی پیش روی شما توسط گروه کالنجی توضیح داده‌ شده است.

اگر چه حالا هر سه تیغه موازی استارت، رله تایمر و نگهدارنده کنتاکتور را در اختیار داریم؛ اما همچنان سیم‌بندی مدار فرمان تایمر استارت مجدد کامل نشده است. زیرا هنوز تکلیف ترمینال A2 کنتاکتور و همچنین ترمینال‌های فاز و نول تایمر روشن نیست. برای تکمیل مدار فرمان کافی است سیم نول را در سمت A2 و N تایمر متصل کنید. یک خط فاز مستقیم از فیوز مینیاتوری برای تایمر در تیغه PH تدارک ببینید. حالا کل سیم‌بندی شما کامل شده‌ است.

قاعدتاً در پایان باید تمام الزامات اصولی برق صنعتی در تکمیل مدار قدرت سیستم طراحی ‌شده را رعایت کنید. همه هدف این مدار فرمان فعال کردن کنتاکتور در لحظات پس‌ از وصل مجدد برق است. اما قاعدتاً این کنتاکتور خود مجری اتصال مدار قدرت تجهیزات الکتریکی مانند موتور می‌باشد. برای تکمیل مدار قدرت حتماً از کلید حرارتی و همچنین بیمتال استفاده کنید. برای امنیت بیشتر سیستم می‌توانید از تیغه NC بیمتال در بخش مدار قدرت برای قبل ‌از شاسی استپ استفاده نمایید. به ‌این ‌ترتیب هر گونه اضافه جریان مصرف‌کننده که باعث عملکرد بیمتال خواهد شد، باعث قطع اتوماتیک سیستم نیز می‌شود.

مدار فرمان تایمر استارت مجدد الگوی ساده‌ای از روش اتوماتیک کردن تجهیزات الکتریکی است. با نصب این تایمر بدون نیاز به تعریف مدارات و تجهیزات پیچیده و یا دغدغه فعال بودن سیستم می‌توانید در تمام لحظات پس ‌از قطع و وصل برق شرایط کار مطمئن‌تری داشته باشید.