کنترل فاز چیست؟ نحوه نصب و تنظیمات کنترل فاز چگونه است؟ به طور کلی کنترل فاز چه کاربردی دارد؟
این ها سوالاتی هستند که بسیاری از کاربران سایت کالنجی از من محمود غفاری پرسیده اند و قرار است در این آموزش برق صنعتی به کنترل فاز بپردازیم.
و خواهیم دانست که کنترل فاز چیست و دقیقا چه کاربرد هایی دارد و چگونه نصب می شود و در مدار های برق صنعتی از آن استفاده می شود.
فهرست مطالب
کنترل فاز چیست ؟
کنترل فاز از مهمترین قطعات در طراحی مدار فرمان تجهیزات صنعتی است. اگر کارشناس برق صنعتی باشید، قطعاً میدانید که انبوه سیستمها و تجهیزات سه فاز خصوصاً موتورهای الکتریکی نیاز به حضور هر سه فاز همزمان دارند. عدم وجود یکی از فازها باعث عملکرد ناقص تجهیزات شده که به جریان کشی شدید و سوختن آنها میانجامد. دستگاه کنترل فاز برای ایجاد شرایط امن در راهاندازی تجهیزات برق سه فاز است.
در یک ساختار صنعتی ممکن است با چندین وسیله سه فاز به شکل همزمان کار کنید. مثلاً سیستمی برای کار کردن دو یا چند الکتروموتور سه فاز دارید. اما قرار نیست تا برای هر تجهیز سه فاز یک کنترل فاز تعبیه کنید. بلکه باید از یک قطعه کنترل فاز برای امنیت تمامی تجهیزات استفاده کنید. در سیم بندی کنترل فاز نیز به دنبال آموزش این نکته هستیم.
عملکرد کنترل فاز متفاوت از تجهیزات مانند بیمتال، کلید حرارتی و یا کنترل بار است. تجهیزات مانند بیمتال، کلید حرارتی و یا کنترل بار برای پایش مقدار جریان مصرفی تجهیزات طراحی شدهاند. لذا باید به شکل انفرادی وضعیت تجهیزات الکتریکی را بررسی نمایند. اما کنترل فاز برای پایش خط سه فاز در سیستم طراحی شده است. در این حالت حضور آن فراتر از نیاز یک تجهیز منفرد برای تمام شبکه است.
وظایف کنترل فاز
در صورت بروز هر یک از موارد زیر کنترل فاز مدار فرمان را قطع می کند:
- ولتاژ بالا تر از حد مجاز باشد
- ولتاژ پایین تر از حد مجاز باشد
- قطع یکی از فاز ها
- جابجایی فاز ها
- عدم تقارن فاز ها
آشنایی با علایم و چراغ های روی کنترل فاز
در کنترل فاز شیوا امواج حدود ولتاز غیر مجاز بالا 440 ولت و حدود ولتاژ غیر مجاز پایین 300 ولت است و اگر ولتاژ از این حدود بگذرد پس از 3 ثانیه مدار قطع می شود و چراغ F روشن خواهد شد
همچنین در صورت جابجا شدن دو فاز از سه فاز فرمان قطع صادر شده و چراغ P روشن می شود
نحوه نصب کنترل فاز
دستگاه کنترل فاز چگونه طراحی شده است؟
برق سه فاز با سطح ولتاژ 380 الی 400 ولت استاندارد در واحدهای صنعتی است. تجهیزات ۳ فاز میتوانند با ابعاد یکسان به نسبت از تجهیزات تکفاز قدرت و کارایی بالاتری داشته باشند. در عین حال کار کردن با تجهیزات سه فاز سادهتر از تجهیزات تکفاز است. اما چالش جدی تأمین همگی خطوط ۳ فاز در شبکههای صنعتی است.
خط برق ۳ فاز را با علامتهای اختصاری R – S – T معرفی میکنند. اختلاف ولتاژ هر کدام از این فازها نسبت به یکدیگر ۳۸۰ ولت و نسبت به نول 230 ولت است. بارهای صنعتی با طراحی ۳ فاز نیاز به حضور کامل هر ۳ فاز R – S – T دارند. نبود و یا کاهش ولتاژ هر کدام از فازها باعث عدم تعادل در مصرفکنندگان سه فاز میشود. گاهی برق یکی از فازها سطح ولتاژ کمی دارد و یا به دلیل قطع شدن سیم، یکی از فازها را از دست دادهایم. در این صورت پدیدهی خطرناک دو فاز در سیستم رخ خواهد داد.
تجهیز کنترل فاز برای اصلاح فاز خراب شده نیست؛ بلکه برای قطع کردن کل سیستم تا اصلاح مجدد فاز از دست رفته است. تجهیز کنترل فاز همواره در حال پایش سطح ولتاژ خطوط R – S – T است تا در صورت فقدان هر کدام از فازها کل شبکهی بعد از خودش را قطع کند. این تجهیز هیچ تسلطی بر رفتار سیستم قبل از خودش ندارد.
در داخل کنترل فاز المانهای القایی برای اندازهگیری سطح ولتاژ فازها طراحی شده است. هر کنترل فاز سه خط ورودی ۳ فاز دارد. خروجی دستگاه نیز یک رله ۲ حالته با تعریف تیغههای NO و NC است. بسته به طراحی شبکه میتوانید از تیغههای NO و NC کنترل فاز استفاده کنید. در مثال مطرح شده فیلم آموزشی گروه کالنجی برای نحوه بستن کنترل فاز از تیغه NO و اتصال ترمینالهای شماره ۱۵ و ۱۸ استفاده شده است.
بر روی کنترل فاز از المانهای کنترل نیز وجود دارد. یکی از این المانها تنظیم تایمر On-Delay میباشد. این تایمر فعالیت کنترل فاز پس از قطع شدن هر کدام از فازها را به تأخیر میاندازد. وقتی پیش بینی کرده باشید که قطع فاز، یک باگ لحظهای است، میتوانید با تنظیم تایمر On-Delay بدون قطع شدن کل سیستم از کنار آن عبور کنید. اما اگر قطع فاز فراتر از یک باگ لحظهای باشد، پس از گذشت زمان تنظیم شده، رلهها عمل کرده و سیستم قطع میشود.
نصب یک کنترل فاز برای چند الکتروموتور
برای آموزش نحوه سیم بندی کنترل فاز در فیلم آموزشی زیر به صورت پیش فرض حضور دو موتور الکتریکی ۳ فاز را در نظر گرفتهایم. لذا ۲ عدد کنتاکتور، بیمتال و کلیدهای استوپ و استارت داریم و کنترل فاز فقط یکی کفایت میکند.
کنترل فاز حکم یک استپ سراسری اما اتوماتیک شده را دارد. اگر آشنایی با برق صنعتی داشته باشید، قاعدتاً از نحوه بستن مدارات استوپ استارت آگاهی کافی دارید. در چنین مدار فرمانی استوپ یک پله بالاتر از استارت بسته میشود تا در صورت استفاده مسیر برق تیغهی نگهدارنده کنتاکتور را قطع کند. در طراحی مدار فرمانهای برق صنعتی همیشه میتوانیم طبقات متعددی از استوپهای سری شده با استارت ایجاد کنیم. در نحوه بستن کنترل فاز نیز به دنبال ایجاد یک استوپ مرکزی اما سری شده با تمام استوپ های دیگر هستیم.
سلام اگه هر به چراغ U< و <U و هم U روشن باشد البته بعد یک اتصالی و تمامی فازها هم درست باشد کنترل فاز خراب است ؟
سلام با ولت متر ولتاژ رو اندازه بگیرین اگه ولتاژ عادی بود یعنی خیلی کم یا خیلی زیاد نبود کنترل فاز مشکل داره
خیلی خوب
سلام خوسته نباشید…..ببخشید من سوالم از شما اینه که در تابلو برق سه فاز خانگی …کنترل فاز سه فاز بسته بشه یا اینه کنترل فاز تک فاز سر هریک از فاز ها ؟
سلام و درود کنترل فاز سه فاز مخصوص موتور سه فاز طراحی شده و برای مصارف تکفاز پیشنهاد نمیشه
سلام جناب مهندس، برق سه فاز به کنترل فاز وصل شده واز یکی از فازها به پیچ ۱۵ وصل کردم و از ا۸ به کنتاکتور،ولی دکمه کنتاکتور رو فشار میدم میپره و با فازمتر تست کردم رو پیچ ۱۸ فازمتر روشن نشد ،احتمال خرابی کنترل فاز وجود داره؟
سلام یه ویدیو از عملکرد مدار تون تو واتساپ بفرستین ممنون میشم
09179022269
شماره واتساپ
متشکر
سلام بسیار ممنونم از شما خیلی کمک میکنه برا یادگیری
خیلی جالب است
سلام جناب مهندس غفاري ، چرا وقتي الكتروموتور در حال استفاده هست و در همين حين يك فاز قطع بشه ،كنترل فاز قادر به تشخيص قطع فاز نيست؟ و موتور دو فاز ميشه
من با چندين كنترل فازهاي مختلف از جمله برنا شيوا امواج و حتي زيمنس تست كردم همگي اين مشكل رو دارن
از چند مهندس كه پرس و جو كردم
گفتن ولتاژ برگشتي در حين قطع فاز در بعضي از موتورها به قدري زياد است كه كنترل فاز قادر به تشخيص نيست و نميتونن مدار رو قطع بكنن
نظر شما چيه مهندس؟ اگر امكان داره راهنمايي بفرماييد
موتوري كه در موردش صحبت ميكنم ، موتور آسانسور 10 كيلووات ساخت شركت شيندلر آلمان هست كه خيلي گران قيمت هست تا حالا چندين مرتبه دوفاز شده
تشكر
سلام و درود
بله درسته و علت ولتاژ برگشتی هست
و شما باید حساسیت عدم تقارن روی کنترل فاز رو طوری تنظیم کنین که اگر ذره ای ولوم تنظیمش رو کم و زیاد کردید کنترل فاز عمل کنه و این باعث میشه دقت کنترل فاز در بیشتری حد ممکن باشه
سلام مهندس
آیا روشی وجود داره که یک کنترل فاز ویا کنترل فازبار بعد از کنتاکتور نصب بشه
سلام اینها تجهیزات مدار فرمان هستند و همه قبل از این که برق به بوبین کنتاکتور برسه در مسیر مدار فرمان قرار میگیرند
سلام وقتتون بخیر …. برای یک مغازه پروتئینی میخواستیم استابلایزر تهیه کنیم …. برقمون ۳ فازه ولی خب مصرف کننده ها با تک فاز کار میکنن …. توان مصرفی یخچال ها و اسپیلت و لوازم برقی رو که جمع زدم در مجموع شده ۱۷۰۰۰ وات … ولی توان واقعی استابلایزر کمتر از چیزیه که روش نوشته شده چون ضریب توان داره … با توجه به این موضوع چه استابلایزر با چه توانی باید تهیه کنم ؟
سلام و درود حد اقل ۲۲ کیلو ولت امپر نیاز هست
سلام کنترل فاز بنده یکبار که برق رفت و امد چراق >uروشن شده و یک هفته گذشته و هنوز همینطوری یعنی کنترل بار خراب شده یا ایراد از برق.یک تابلو دیگر هم دارم اون مشکلی نداره و با همین برق کار میکنه
سلام چک کنید ولتاژ تون چند ولته خطا مربوط به کاهش ولتاژ هست
سلام وخسته نباشین… درکنترل فاز سه فاز برنا وقتی دوچراغ
( ASYو SEQUباهم روشن باشد.. مشکل از کجاست
سلام چک کنین احتمالا یکی از فاز ها قطع شده یا باید جای دو فاز رو جابجا کنید
با سلام اداره برق در سر تیر جابجایی فاز انجام داده و کولر سه فاز ما از کار افتاده چگونه می توانیم تشخیص دهیم که کدام سیم ها در کنتور ورودی را باید جابجا کنید
سلام و درود در خروجی کلید مینیاتوری سه فاز بعد از کنتور، جای دو فاز رو جابجا کنید مشکلتون حل میشه فرقی نداره کدوم یکی رو جابجا کنید
سلام.. خسته نباشین.. جناب مهندس ما یه برق سه فاز رو باکنترل فاز وصل کردیم. ولی وقتی هرسه فیوز اصلی رو بالا میزنیم چراغ Asyروی کنترل فاز فقط روشن میمونه و بعد از سه ثانیه هم خاموش میشه.. یعنی همه چراغهای روی کنترل فاز خاموش میشه… مشکل از کجا میتونه باشه
سلام چک کنین سه فاز رو دارین یا نه
اگر مصرف کننده ای هم دارین کامل خاموش کنین و تست بگیرین
سلام مهندس،من تو تاسیسات ویلام که یک پمپ 3- فاز و سه پمپ تک فاز و سه پمپ.سیر کوله و.مشعل و.دیگ و.مبدلهای استخر و جکوزی قرار داشت برق کارم به تابلو که مجهز به کنترل بار کنترل فاز کلید اتومات 63- امور و.تایمرهای استخر و سونا و.کلیدهای تک فاز و سه فاز بوده بعد از 11- ماه دچار اتش سوزی شد بنظر شما دلیل چی میتونه باشه و کارشناس دادگستری هم تشخیص درست نداد. وبهتری فذم تابلو برای ما چیست.
این دست مسایل باید به صورت حضوری بررسی کامل بشه تا به نظر دقیقی داد و دلایل خیلی زیادی داره که نمیتوان به یک مورد خاص بسنده کرد
تو تصویر خروجی رو ۱۶ زدین و سیگنال خطا رو ۱۸ در صورتیکه برعکسه
توی فیلم هم خودتون دارین میگین ۱۸ خروجیه و ۱۶ سیگنال خطا
بالاخره کدومش درسته مردم اشتباه میکنند دستگاهشون میسوزه
سلام اگر دقت کرده باشین هم توی تصویر و هم توی فیلم خروجی رو ۱۸ در نظر گرفتیم
تشکر فراوان مهندس جان
سلام میخواستم بدونم چطور میشه کنترل فاز تست کنیم که از سالم بودنش مطمین بشیم
سلام وقتتون بخیر در لینک زیر تست و عیب یابی تجهیزات برق صنعتی از قبیل کنترل فاز رو به صورت کامل عملی آموزش دادیم
عیب یابی برق صنعتی به صورت عملی – دانلودی
دمت گرم مهندس
با سلام خدمت مهندس غفاری عزیز … آیا کنترل فاز با فقط ۲ فاز هم کار میکند ؟
در واقع از چهار رشته آبی نول و مشکی فاز و دورشته دیگر هم از یک فاز گرفته شده اما کنتاکتور علامت P چشمک زن را نشان میدهد .
سلام خیر کار نمیکنه
سلام مهندس غفاری وقت شما بخیر یک سوال داشتم
کنترل فاز یک ورودی قدرت داره و خروجی قدرت نداره که به الکتروموتور متصل بشه پس باید فقط سه فاز به ورودی متصل بشه تا در صورت قطعی یکی از فاز ها مدار فرمان را قطع کند سوال من این است که مثلا در مدار چپگرد راستگرد یا هر مدار دیگری اگر در کنتاکتور قطعی فاز بوجود بیاید و چون کنترل فاز قبل از کنتاکتور است کنترل فاز آنرا تشخیص میدهد؟
سلام کنترل فاز فقط تشخیص می دهد که اگر در شبکه برای جابجایی فاز داشتیم مدار را قطع می کند یا قطع یکی از فازها و به همین خاطر باید مستقیم سه فاز اصلی برق شهر که قبل از کنتاکتور است را به آن متصل کنیم که در حین چپگرد راستگرد به مشکلی بر نخورد
سلام خسته نباشید محافظ کنتاکتور دستگاه برش سنگ من جرقه میزنه هر ۱۰ دقیقه یک بار ولی دستگاه کار میکنه محافظ خراب شده
سلام باید بتشتر بررسی بشه ولی احتمال داره که معیوب شده باشه
سلام خسته نباشید ما محل کارمون نوسان داریم و کنترل فاز تند تند قطع میکنه میخاستم ببینم چیزی بخای کنترل فاز میشه گذاشت که انقدر تند تند قطع نکنه حساسیت کنترل فاز روهم روی پایینترین گذاشتم
سلام جهت تثبیت برق تون پیشنهاد میکنم استابلایزر سه فاز نصب کنین